Türkiye’nin Kürt planı ne?
Gazete Pencere - Caner Taşpınar
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 22 Ekim 2024’te PKK lideri Abdullah Öcalan’a örgütü lağvetmesi koşuluyla “Umut hakkı için başvurması ve TBMM’de DEM Parti Grup Toplantısı'nda konuşması” için çağrı yaptı.
Türkiye için “milat” olarak değerlendirilen ve yeni ‘İmralı Süreci’nin başlangıcı olarak görülen bu çağrıdan sonra siyaset sahnesinde hatırlanan bir tarih daha oldu, 28 Mayıs 2023.
MHP lideri Bahçeli, 28 Mayıs 2023’te partisinin genel merkezinde, bir kez daha cumhurbaşkanı seçilen Tayyip Erdoğan’ı tebrik etti ve “Önümüzdeki günlerde çok şey değişecektir, her şey değişecektir. Öyle gözüküyor. İnşallah Türkiye değişmez” dedi.
Bahçeli’nin “İnşallah Türkiye değişmez” sözleri o gün net olarak yorumlanmazken, Öcalan çağrısından ve Suriye’de Esad’ın devrilmesinden sonra bugüne işaret ettiği yorumları yapıldı.
Peki, Türkiye’de değişecek olan ne?
Tarih tarih, olay olay hatırlayarak sorunun yanıtını verelim.
Start Bahçeli’den
Devlet Bahçeli’nin 22 Ekim 2024’teki çağrısından bir gün sonra Abdullah Öcalan'a 43 aydır verilmeyen görüş yasağı kaldırıldı. DEM Parti Şanlıurfa Milletvekili olan yeğeni Ömer Öcalan 23 Ekim 2024’te Abdullah Öcalan ile cezaevinde görüştü.
Ömer Öcalan 24 Ekim 2024’te PKK lideri Öcalan’ın “Tecrit devam ediyor. Koşullar oluşursa bu süreci çatışma ve şiddet zemininden hukuki ve siyasi zemine çekecek teorik ve pratik güce sahibim” mesajını aktardı.
Erdoğan’ın Gizemli Müjdeleri
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 30 Ekim 2024’te “yeni müjdelerimiz olacak” çıkışı yaptı. Erdoğan partisinin grup toplatışında, Bahçeli’nin Öcalan çağrısına destek verip “Bu meseleyi ülke gündeminden çıkararak, 40 yıllık siyasi hayatımızı taçlandırmak niyetindeyiz. İnşallah önümüzdeki dönemde milletimize, hem boydan boya tüm güney sınırlarımızın güvenliğini, hem insanımızın can ve mal emniyetini garanti altına alacak yeni müjdelerimiz olacak” diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan bu yeni süreçte sık sık MHP lideri Bahçeli'yi evinde ziyaret etti.
Kayyım Operasyonları
Kasım aynın başında kayyımlar süreci yaşandı, siyasette “kayyumlarla yeni çözüm süreci olur mu?” tartışması yapıldı.
Erdoğan 14 Kasım 2024’te Bahçeli’yi evinde ziyaret etti ve bu ziyarete ilişkin daha sonra “Türklerle Kürtler arasına örülmek istenen terör duvarını yıkıp atacağız” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Bahçeli’nin çıkışıyla ilgili ilk kez 20 Kasım 2024’te Brezilya ziyareti sonrası uçakta verdiği röportajda “Sayın Bahçeli ile görüşmemizde siyasetin ve ülkenin gündemindeki tüm konuları detaylıca ele aldık. ‘Terörsüz Türkiye’ hedefimize giden yolda atılabilecek ilave adımları aramızda değerlendirdik” dedi.
HTŞ İle Yeni Suriye
Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) yıllardır fiili olarak yönettiği İdlib'den çıkarak 27 Kasım'da başlattıkları operasyondan 12 gün sonra Şam’ı ele geçirdi ve Beşar Esad yönetimini 8 Aralık 2024’te devirdi.
İmralı Heyeti İmralı’da
Sırrı Süreyya Önder ve Pervin Buldan'dan oluşan İmralı heyeti, 28 Aralık 2024’te Abdullah Öcalan'la görüştü.
DEM Parti, 29 Aralık 2024’te Öcalan’la görüşmeye ilişkin yazılı açıklama yaptı. Açıklamada Öcalan’ın “Sayın Bahçeli’nin ve Sayın Erdoğan’ın güç verdiği yeni paradigmaya, ben de pozitif anlamda gerekli katkıyı sunacak ehil ve kararlılığa sahibim” mesajı yer aldı.
İmralı heyetine, belediyesine kayyım atanıp görevden alınan Ahmet Türk de eklendi.
İmralı heyetinden Bahçeli'ye ziyaret.
TBMM’de İmralı Ziyaretleri
Pervin Buldan, Sırrı Süreyya Önder ve Ahmet Türk’ten oluşan İmralı heyeti Meclis’teki partileri ziyaret etti. Ayrıca cezaevi ziyaretleri yapıldı, Meclis dışındaki partilerin sivil toplum kuruluşlarının ziyaretinin tamamlanmasından sonra İmralı heyeti Öcalan’la bir görüşme daha yapacak.
Tarih tarih, olay olay süreci incelediğimizde, Suriye’deki gelişmelerle yeni çözüm sürecinin paralel olarak ilerlediği çok açık görülüyor.
Suriye’de kim ne mesaj veriyor?
Suriye’deki belirsizliğin ortadan kalkacağı tarih, 20 Ocak 2025 olarak görülüyor.
20 Ocak 2025’te Trump resmen ABD başkanlığı koltuğuna oturacak. Görevi devralmadan önce de önemli mesajlar verdi.
Trump, Suriye konusunda, 16 Aralık 2024’te “Erdoğan çok zeki ve sert bir adam. Türkiye çok fazla can kaybı olmadan dostane olmayan bir şekilde kontrolü ele geçirdi” dedi.
Trump, 7 Ocak 2025’te ise bir gazetecinin “Suriye'den ABD askerlerini çekecek misiniz?” sorusuna “Bunu size söylemeyeceğim çünkü bu bir askeri stratejinin parçası. Ancak şunu söyleyebilirim ki bu Türkiye ile ilgili bir durum” yanıtını verdi.
‘SDG Müttefikimiz’ Mesajı, Erdoğan’a Uyarı
Trump'ın Dışişleri Bakanlığı koltuğu için belirlediği Marco Rubio ise 15 Ocak 2025’te yapılan Senato görüşmelerinde “IŞİD ile savaşta SDG'nin yanında olmaya devam etmeli miyiz?” sorusuna şöyle yanıt vermişti:
“Evet kesinlikle. Büyük fedakarlıklar yapmış bir müttefiki yalnız bırakmanın doğuracağı sonuçlar olur. IŞİD'i dağıtabilmemizi sağlayan şeylerden biri de onların, IŞİD'lileri cezaevinde tutmayı kabul etmesiydi.”
Rubio devamında, Cumhurbaşkanı Erdoğan'a “ABD'deki yönetim değişimini, sahadaki durumu lehine çevirmek için bir fırsat penceresi olarak” görmemesi gerektiği mesajını verdi.
Trump, ABD’nin Suriye’den çıkışını “Türkiye’nin tutumuna” bağlarken ABD’nin çiçeği burnunda Dışişleri Bakanı ise “Türkiye’ye fırsat penceresi yok” mesajı verip Suriye’deki Kürtlerin “müttefik” olduğunu vurguluyordu.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera ile görüşmüştü.
Bakan Fidan’ın Kırmızı Çizgisi
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise Suriye'deki yeni yönetimin Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani’nin 15 Ocak 2025’te yaptığı ziyarete ilişkin basın toplantısında, “Yeni Suriye'de PKK, YPG ve DEAŞ gibi terör örgütlerine yer yok” dedi.
Bıden’ın Beyaz Sarayı ‘anlayışlı’
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik İletişim Danışmanı John Kirby’den Türkiye'nin terör örgütü PKK/YPG ile ilgili "meşru güvenlik endişelerini" anladıklarını belirterek, “Oradaki Türk vatandaşları ve Türk şehirleri, o sınırdan geçen teröristler tarafından saldırıya uğradı” açıklamasını yaptı.
Mazlum Abdi ‘hemfikir’
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın “Yeni Suriye'de PKK, YPG ve DEAŞ gibi terör örgütlerine yer yok” mesajını hatırlatan bir başka açıklamayı ise SDG Genel Komutanı Mazlum Abdi’den geldi. Abdi “Türkiye ve onlara bağlı gruplarla aramızda tam bir ateşkes uygulandığında Suriyeli olmayan Kürt savaşçıların bölgelerine dönmeleri için çalışmalar yapabiliriz” dedi.
Rusya’dan ‘oradayız’ Mesajı
Bir de Rusya var tabi ki…
Rejimin çökmesinden sonra, Esad ve ailesine sığınma hakkı veren Rusya olmuştu.
Rusya’nın Suriye’yi tamamen terk edeceği konuşuluyordu. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 14 Ocak 2025’te yaptığı açıklamada, Suriye'deki durumun iyileştirilmesi yönündeki girişimlerde yararlı olmak istediklerini belirterek “Ortadoğu’dan ayrılmıyoruz” dedi.
Trump döneminin başlamasıyla birlikte Rusya’nın da atacağı adımlar olabilir.
Sırrı Süreyya Önder.
Pandora’nın Kutusu’nu açan röportaj
Suriye konusunda Pandora’nın Kutusu’nu açan röportaj DEM Parti Meclis Başkanvekili ve İmralı heyeti üyesi Sırrı Süreyya Önder’den geldi.
Sırrı Süreyya Önder 13 Ocak 2025’te Mezopotamya Ajansı’na verdiği röportajda “Öcalan’a devletin iki farklı eğiliminden iki farklı yaklaşım söz konusu” dedi. Önder’in bu röportajı, medyada ve siyaset sahnesinde neredeyse hiç yer bulmadı.
Röportajın kritik bölümü şöyle:
Soru: Herkes bölgesel gelişmelere, konjonktüre dikkat çekiyor. Kimisi sadece fırsatları kimisi sadece tehditleri görüyor. Siz ne görüyorsunuz? "Büyük fırsatlar var ne gerek var şimdi bu girişimlere" diyenlere ne demek istersiniz?
Sırrı Süreyya Önder: Evet, gerçekten bazı çevrelere bakınca insan hayret ediyor. Özellikle bu çevrelere bakılacak olursa, Kürtler yatırımlarını “barışa” yaparsa, büyük fırsatı, yani Kürdistan’ın bağımsızlığı ihtimalini kaybedecek. Peki sahiden şu anda barış olmazsa, Kürtler açısından fırsat kapıları mı aralanır? Kürtler, büyük güçlerin çatışmasından sıyrılıp özgürlüğe mi ulaşır? Bu çok büyük riskler barındıran bir ihtimal. Öcalan başından beri Kürtlerin bu riski göze almalarının tarihi bir başarı kadar, tarihi bir felaketi de beraberinde getirebileceğine işaret ediyor. Öcalan’ın demokratik konfederalizm teorisi tam da bu iki ihtimalin üzerine kuruldu zaten. Yani Öcalan “Kürdistani olmadığı için” değil, Kürtlerin özgürlüğü kadar güvenliğini de öncelediği için böyle bir teori geliştirdi. Şimdi bu teorinin hayata geçirilmesinin tam zamanı olduğunu savunan Öcalan’a devletin iki farklı eğiliminden iki farklı yaklaşım söz konusu. Dolayısıyla Öcalan da, Kürt hareketi de barış konusunda net. Devlet de belli bir netliğe kavuştuğunda, esas “süreç” o zaman başlamış olacak. Bu sürece şimdilik “çözüm süreci” denmiyor olabilir. Ama barış, çözümün önemli ve ilk adımlarından biri olarak değerlendirilmeli.
Sırrı Süreyya Önder, Öcalan’ın devlete “demokratik konfederalizm” teorisinin hayata geçirilmesinin tam zamanı olduğunu söylediğini aktarıyordu.
PKK lideri Abdullah Öcalan.
Türkiye’nin hedeflediği Kürt planı
Suriye’de Esad’ın devrileceğinin önceden bilinen takvimiyle ilerlediği görülen İmralı sürecinde, iktidardan gelen mesajlar Türkiye’nin hedeflediği Kürt planını ortaya koyuyor.
Bir yandan da Kürt siyasi gelişen yeni çözüm sürecinde net olarak taleplerini belirtiyordu.
Yeni çözüm sürecinde, iktidardan, Kürt siyasetinde ve bölge aktörlerinden gelen mesajlar düşünüldüğünde, Türkiye’nin hedeflediği Kürt planı beliriyor.
Bu planı başlıklar halinde şöyle sıralayabiliriz:
- PKK lağvedilecek.
- Türkiye’deki PKK’lılar silah bırakacak.
- Öcalan’ın koşulları iyileştirilecek.
- Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ gibi isimler cezaevinden çıkarılacak.
- YPG içindeki PKK’lılar Irak’a geçecek.
- Suriye’deki bazı SDG komutanları Suriye’yi terk edecek.
- YPG’nin adı değişecek.
- Tişrin Barajı’nda ateşkes sağlanacak.
‘Fetih’ mesajlarından Süleyman Şah sorununa…
Suriye’de “fetih” temalı mesajlarla başlayan süreç, “Bizim sahamız değil” noktasına geldi.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, 15 Ocak 2025’te AKP grup toplantısı öncesi gazetecilerin sorularını yanıtladı. Bakan Güler “Orada yeni bir yönetim var. Ona saygı göstermemiz lazım. Şimdi bizim sahamız değil. Öyle değil mi? O insanlarda bir düzen kurmaya çalışıyor” açıklamasını yaptı.
Esad’ın devrildiği 8 Aralık’tan bir hafta sonra Süleyman Şah Türbesi gündeme gelişmişti. IŞİD tehdidi artınca Türkiye sınırı yakınına taşınan Süleyman Şah Türbesi’nin bulunduğu Karakozak bölgesinin Suriye Milli Ordusu’nun (SMO) eline geçtiği öne sürüldü. Ancak Tişrin Barajı’nın bulunduğu Karakozak bölgesinde SDG ile SMO arasında çatışma başladı. Süleyman Şah Türbesi eski yerine taşınamazken bu bölge için bir ateşkes konusu gündeme geldi.
Yeni İmralı sürecinde kritik nokta, Sırrı Süreyya Önder’in belirttiği gibi Öcalan’ın “demokratik konfederalizm” teorisinin hayata geçirme teklifine devletin ne diyeceği…
İmralı Heyetine Söylem Uyarısı
Sırrı Süreyya Önder’in medyada ve siyaset sahnesinde yer bulmayan bu röportajından sonra Türkiye gazetesi yazarı Yücel Kayaoğlu dikkat çeken bir yazı kaleme aldı.
Kayaoğlu, İmralı heyetinin “Hem siz hem de DEM Partililer kamuoyunda tepki çekecek açıklamalardan uzak durmalı. Bu fırsatı kaçırmayın. Tarihi bir sorumluluk üstlendiniz. Sonuna kadar süreci götürmeniz lazım” mesajıyla devlet bürokrasisi tarafından uyarıldığını öne sürdü.
Sırrı Süreyya Önder’in bahsettiği gibi “devletin iki farklı kanadının iki farklı yaklaşımı” var ise bu çelişki de pek yakında netleşecek.
Suriye’deki tüm bu belirsizlik perdesini kaldıracak olan ise 20 Ocak 2025’te Trump’ın başkanlık koltuğuna oturması…
SDG lideri Abdi, beklentisini açıkladı: 'Ademi merkeziyetçi bir Suriye istiyoruz'
Suriye sınırında 6 kilometrelik TIR kuyruğu: Hükümete 'kayıt dışı ticaret artacak' uyarısı
Kaynak:Haber Merkezi