Kubilay Kaptan
Bir Tablonun Anlattıkları "İki Frida"
Yayınlanma:
- yüzyılın özgün ve ayrıcalıklı sanatçılarından olan Frida Kahlo, kendi iç dünyasını cesur ve özgür bir biçimde ortaya koymadaki başarısını otoportreleri aracılığıyla gerçekleştirmiştir. Frida Kahlo’nun çocukluk çağında başlayan hayata tutunma mücadelesi, tüm yaşamını ve sanat hayatını etkileyen bir süreklilik içinde gelişerek çağının çığır açan ve önemli ressamlarından biri olmasını sağlamıştır. Birçok ressamın aksine hayalleri değil, gerçekleri resmetmiştir ve yaşadıklarını tuvallerine taşımıştır.
• • •
Frida’nın yaşadığı tüm bu fiziksel ve duygusal sarsıntılar, onun sanatına trajik ve travmatik aktarımlar olarak yansımıştır. Frida sanatını şekillendirirken, ailesinin köklerini her zaman önemsemiştir. Meksika geleneğine bağlı olan Frida için devrimcilik her zaman güçlü bir tutku olmuştur ve politik kimliği ile ön plana çıkmıştır. Frida’nın eserlerinde önemli ve ayrıcalıklı bir yeri olan otoportreler, kendi bedeninde mekânlaşan acının temsil edilmesinde adeta bir araç olarak kullanılmıştır. Sanatçının kaza sonrası maruz kaldığı fizyolojik bozulma, Diego ile olan evliliğindeki sadakatsizler ve kaybettiği doğmamış çocukları gibi birçok arketipal imge, mekânlaşan ve Frida’nın bedeninde temsil edilen acının otoportredeki örnekleri olarak verilebilir.
• • •
En önemli eserlerinden biri olan İki Frida, ressamın kendi hayatında bir dönüm noktasını ve ona dair kendi bakış açısını yansıtmaktadır. Eser, Frida’nın ünlü ressam eşi Diego Rivera’dan boşandığı dönemde yapılmıştır. Bu nedenle eserde Frida’nın Diego’ya olan aşkı, ayrılıkları, acıları ve kendi kimliğine dair çeşitli anlamlar bulmak mümkündür.
• • •
Bir otoportre olan eserde, Frida’yı farklı iki şekilde görüyoruz. Sağ tarafta görülen Frida geleneksel Meksika kıyafetleri olan Tehuana içindedir, öte yandan daha açık tenli olarak resmedilmiştir. Soldaki Frida ise Victoria dönemi, beyaz, işlemeli İngiliz kıyafetleri giymektedir. Bu üst düzey izlenimi veren kıyafete ek olarak soldaki Frida’nın saçı düzgün bir biçimde toplanmış ve makyajı özenle yapılmıştır.
• • •
Yan yana oturan bu iki aynı kadın, el ele tutuşurken bir yandan da üzerlerinden dolaşan bir damar yolu ile de birbirlerine bağlanmışlardır. Bu damarın çıkış noktası sağdaki Frida’nın elindeki, küçük muskanın üzerinde bulunan çocuk Diego’nun bir fotoğrafıdır. Bu muskadan beslenen damar, dolaşıp Frida’nın kalbine oradan da diğer Frida’ya ulaşır. Bu çocuk Diego’yu, Frida’lara bağlayan damar bir yandan da bir göbek bağını çağrıştırır. Dolayısıyla Frida’nın Diego’yu yalnızca eşi olarak değil aynı zamanda da çocuğu gibi gördüğü çıkarımına ulaşabiliriz.
Sağdaki Frida, ressamın hep inandığı gibi, Diego Rivera’nın baştan beri sevdiği, saygı duyduğu ve onu olduğu gibi kabullendiği “Meksikalı Frida”dır. Soldaki daha çok gelinliğe benzeyen elbise içindeki Frida ise, Diego’nun terk ettiği Frida’dır. Bu yüzden sağdaki Frida’nın kalbi bir bütün iken, soldakinin kalbi kesik yani kırıktır. Sağda Diego’dan doğan ve bu damarla beslenen Frida, soldakine bu damarı iletmiş olsa da o damar sonunda bir ameliyat makası ile kesilmiş ve kanamaktadır. Bu kesilmiş damar Diego ile ayrılıklarını yansıtırken bir yandan da Frida’nın kucağından damlayan kanlar, geçirdiği ameliyatlara ve sahip olamayıp düşürdüğü bebeklere dair acılarını ifade eder.
• • •
Resimdeki iki Frida aynı zamanda ressamın köklerine ve kimliğine dair birer semboldür. Sağdaki Meksikalı Frida, Meksika’da yaşadığı dönemi ve annesi tarafından Meksika’ ya ait köklerini simgelerken, soldaki Frida ise, Amerika ve Avrupa’ da yaşadığı sonraki dönemini ve bir Alman Yahudisi olan babasının kökenini çağrıştırmaktadır.
• • •
Arka plandaki karanlık bulutlarla kaplı ve uğursuz görünümlü gökyüzü yaklaşmakta olan bir fırtınanın habercisidir. Bu durum Frida’nın iç dünyasındaki karmaşayı ve içinde bulunan huzursuzluğu ifade etmektedir. Ve bu karanlık ve fırtınalı dünyada Frida’nın tek refakatçisi yine kendisidir. İster Meksikalı ister Avrupalı olsun Frida, “Frida”dır ve kendini kendisinden daha iyi anlayan, tanıyan ve destek olan başkası yoktur.
• • •
“Kendimi resmediyorum çünkü sıklıkla yalnızım, çünkü en iyi yaptığım şey bu.”
Frida Kahlo (Fuentes et al, 2016).
