“Emekli kuru fasulye pilava bile hasret kalabilir”

CHP Niğde Milletvekili ve TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer, 2025 yılı tarımsal üretim verilerini değerlendirerek tahıl, bitkisel üretim ve meyve üretiminde ciddi kayıplar yaşandığını söyledi. TÜİK verilerine göre tahıl ve bitkisel üretimde 2023’e göre 10 milyon ton, meyvede ise kayıt içi ve kayıt dışı toplamda yaklaşık 10 milyon tonluk düşüş olduğunu aktardı.

“Bakliyatta üretim düşüyor, ithalat artıyor”

Gürer, bakliyatta yaşanan rekolte kayıplarının doğrudan sofralara zam olarak yansıyacağını belirterek özellikle emekli ve dar gelirli için temel gıdaya erişimin zorlaşacağını ifade etti.

Gürer, bakliyat üretimindeki gerilemeye ilişkin düzeltilmiş verileri paylaşarak şunları söyledi:

Kırmızı mercimek

• 2002 üretimi: 500 bin ton

• 2025 öngörülen üretim: 230 bin ton

Yeşil mercimek

• 2002 üretimi: 65 bin ton

• 2025 öngörülen üretim: 29 bin ton

Nohut

• 2002 üretimi: 650 bin ton

• 2025 öngörülen üretim: 406 bin 400 ton

2025’in ilk 9 ayında:

• 34 bin 368 ton nohut ithalatı yapılarak 780 bin 450 dolar ödendi.

• 343 bin ton kırmızı mercimek ithalatı için 205 milyon 509 bin dolar ödendi.

• 21 bin ton yeşil mercimek ithalatı için 19 milyon 222 bin dolar dışarıya gitti.

Gürer, “Üretim düşüyor, gümrük vergileri indiriliyor, ithalat kapısı açılıyor; kazanan yabancı çiftçi oluyor” dedi.

“Tarlada para etmeyen ürün rafta fahiş fiyatla satılıyor”

Gürer, özellikle kuru fasulyede üreticinin kazanamadığını, maliyetler karşısında ezildiğini ve devletin yeterli alım yapmadığını belirterek Niğde, Konya ve Nevşehir’deki çiftçilerin durumunu şöyle özetledi:

“Üreticiye sordum; beyaz fasulyenin maliyeti 40 liraydı, 35–38 liraya satmak zorunda kaldılar. Gübre, mazot, ilaç ve işçilik yüzde yüz arttı. Destekler yetersiz. Üretici ‘gelecek yıl ekemeyiz’ diyordu; dediği oldu.”

Gürer’e göre sorun doğal afetlerde değil; üretim planlamasındaki eksikliklerde:

“Kuraklık ya da don bahanesi üretiliyor ama çiftçiye bu gerekçeyle ek bir destek verildi mi? Sorun plansızlık ve öngörüsüzlük.”

Kuru fasulye üretimi 2002’nin altında

Gürer, kuru fasulye üretiminde de gerileme yaşandığını belirterek rakamları şöyle aktardı:

• 2002 üretimi: 250 bin ton (65 milyon nüfusla)

• 2023 üretimi: 240 bin ton

• 2024 üretimi: 279 bin ton

• 2025 öngörülen üretim: 247 bin 170 ton

Türkiye’nin yıllık tüketimi nüfus ve turist potansiyeliyle birlikte 300 bin tona kadar çıkıyor. 2025’in ilk 9 ayında 5 bin 700 ton kuru fasulye ithalatı yapılarak 8 milyon 725 dolar ödendi.

“Lokantada kuru fasulye–pilav 210 lira; gelecek yıl daha da artacak”

Gürer, piyasadaki fiyat artışını da aktararak tabloyu şu sözlerle özetledi:

• Marketlerde kuru fasulye: 54–149 TL

• Şeker fasulye: 350–790 TL

• Lokantada kuru fasulye–pilav: 210 TL

Gürer, “Et ve süt ürünlerini zaten alamayan dar gelirli, artık kuru fasulye–pilavı bile zor tüketir hale geldi. Bu üretim modeliyle fiyatlar daha da katlanacak” dedi.