Mahfi Eğilmez iktidarın icadı KKM'nin maliyetini açıkladı: 70 milyar dolar

Ünlü Ekonomist Prof. Dr. Mahfi Eğilmez, 2021 yılı sonunda devreye alınan Kur Korumalı Mevduat (KKM) sisteminin Türkiye ekonomisine olan maliyetini detaylı şekilde hesapladı. Eğilmez’in yaptığı hesaplamalar, bu uygulamanın ülkeye yaklaşık 58,9 milyar dolara mal olduğunu ve sistemin tasfiye süreciyle birlikte bu rakamın 70 milyar dolara ulaşmasının beklendiğini ortaya koyuyor.

2021 yılı Aralık ayında, Merkez Bankası'nın faiz indirimine gitmesinin ardından döviz kurlarındaki yükselişi durdurmak amacıyla KKM sistemi devreye alındı. Bu sistemde, vatandaşlar TL veya döviz cinsinden birikimlerini belirli vadelerle KKM hesaplarına yatırıyor ve vade sonunda, ya döviz kuru farkı ya da faiz farkı gibi yüksek getirilerle ödeme alabiliyorlar.

Başlangıçta Hazine, TL kaynaklı KKM farklarını üstlenirken, döviz bazlı farklar Merkez Bankası tarafından karşılanıyordu. Ancak, 2023 Temmuz ayında çıkarılan yeni bir yasa ile tüm yük TCMB’ye devredildi. Yine de geçmişe dönük yükümlülükler nedeniyle Hazine’nin üzerindeki baskı devam etti.

Mahfi Eğilmez, KKM sisteminin Türkiye’ye olan maliyetini şu şekilde hesapladı:

• 2022 Yılı Yükü: 92,5 milyar TL (yaklaşık 5,6 milyar dolar)

• 2023 Yılı İlk 7 Ay Yükü: 59,5 milyar TL (yaklaşık 3,1 milyar dolar)

Bu iki yıl için toplam 8,7 milyar dolarlık net maliyet, vergi alınmaması nedeniyle Hazine’ye gelir olarak da yansımadı.

Merkez Bankası zararı

KKM sisteminin asıl ağır faturası, Merkez Bankası’nın bilançosuna yansıdı. Eğilmez, TCMB'nin 2023 yılında 818,2 milyar TL zarar ettiğini ve bu zararın büyük bir kısmının KKM uygulamasından kaynaklandığını belirtti. 2024 yılı içinse 700,4 milyar TL zarar bekleniyor.

• 2023 TCMB KKM Zarar Tahmini: 736,4 milyar TL

• 2024 TCMB KKM Zarar Tahmini: 630,4 milyar TL

Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 23 Ağustos 2025 itibarıyla KKM hesaplarında hala 10,9 milyar dolarlık bakiye bulunuyor. Bu durum, sistemin tasfiye sürecinin birkaç ay daha süreceğini ve 2025 yılında da Merkez Bankası’na ek maliyetler yaratmaya devam edeceğini gösteriyor.

Görünmeyen Maliyetler:

Mahfi Eğilmez, KKM’nin yalnızca doğrudan maliyetlerinin değil, dolaylı zararlarının da hesaba katılması gerektiğine dikkat çekti. Bunlar arasında şunlar yer alıyor:

• KKM’ye uygulanan vergi muafiyeti nedeniyle Hazine’nin kaybettiği gelir

• TCMB'nin zarar açıklaması nedeniyle Hazine’ye kar transferinin yapılamaması

• TCMB’nin zararının zorunlu karşılıklarla finanse edilmesi ve buna ödenen faiz

• TCMB’nin kurumlar vergisi ödeyememesi nedeniyle ortaya çıkan ek bütçe açığı

Bu unsurlar eklendiğinde, KKM’nin gerçek maliyetinin çok daha yüksek olduğu vurgulandı.

KKM’nin Önlenebilir Maliyeti:

Mahfi Eğilmez, KKM uygulamasının yalnızca iki puanlık bir faiz artışı ile önlenebileceğini, fakat bunun yerine ülkeye yaklaşık 70 milyar dolarlık bir yük bindirildiğini söyledi. Eğilmez, bankaların KKM sayesinde önemli kazançlar elde ettiğini ancak bu kazançların kamuya büyük maliyetler doğurduğunu belirtti.

2023’ün ortasından itibaren, faiz artışları ve kur baskısıyla birlikte carry trade etkisinin devreye girdiğini ve bunun Türkiye’ye dolaylı maliyet yarattığını belirten Eğilmez, Türkiye’nin sıcak para için cazip bir liman haline geldiğini ifade etti.

Eğilmez, Merkez Bankası’nın da KKM’nin maliyetlerini kamuoyuna açıklaması gerektiğini belirterek, şeffaflık politikasının bu süreçte zorunlu olduğunu vurguladı.