TÜSEDAD: Şap hastalığı için yüksek risk altındayız

Türkiye, coğrafi konumu ve komşu ülkelerdeki yetersiz kontrol önlemleri nedeniyle şap hastalığında sürekli yüksek risk altında bulunuyor. 2023’te SAT-2, 2025’te ise SAT-1 serotiplerinin ülkeye girmesi, mevcut serotip çeşitliliğini artırarak virüsün antijenik değişim hızını yükseltti. Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD), rutin aşılama ve mevcut biyogüvenlik önlemlerinin tek başına yeterli olmadığını açıkladı.

100 hayvanlı işletmede kayıp yaklaşık 50 bin dolar

• Şap virüsü yüksek mutasyon kapasitesine sahip; 7 ana serotipi ve çok sayıda varyantı bulunuyor. Aşı uyumsuzluğu riski yüksek.

• Kurban Bayramı gibi dönemlerde artan hayvan hareketliliği, mevsimsel salgın döngüsünü tetikliyor.

• Hastalık yalnızca kısa vadede verim kaybı değil, uzun vadede fertilite, sürü yenileme, işgücü ve finansman alanlarında ciddi zararlara yol açıyor.

• 100 sağmal kapasiteli bir işletmede tahmini kayıp 49 bin 800 dolara kadar çıkabiliyor.

Temel sorunlar

• Saha ve aşı suşları arasında uyumsuzluk.

• Sınır aşan hayvan hareketlerinin yeterince kontrol edilememesi.

• Serolojik izleme ve hızlı eşleşme testlerinin yetersizliği.

• Biyogüvenlik önlemlerinin sahada standart uygulanmaması.

• Bazı üreticilerin rapel dozu yapmaktan kaçınması.

Önerilen stratejik önlemler

• Komşu ülkelerle koordinasyon içinde proaktif sınır ötesi aşılama.

• QR/çipli hayvan kimliklendirme, mobil bildirim ve vaka takibiyle dijital izleme.

• Yılda en az iki tur serotip eşleşme ve hızlı aşı uyum testleri.

• Antijen stoğu ve yerli Ar-Ge altyapısıyla acil aşılama planları.

• Araç, ekipman ve pazar yerlerinde zorunlu dezenfeksiyon protokolleri.

• Salgın sonrası yem, veteriner hizmeti ve finansman desteği için ekonomik rehabilitasyon paketleri.

TÜSEDAD’a göre şap hastalığının kontrolü için yalnızca reaktif müdahaleler değil, risk temelli ve önleyici bir modele geçilmesi gerekiyor. Dernek, sınır ötesi koordinasyon, serotip uyumlu aşılama ve dijital takip sistemleriyle Türkiye’nin “yüksek riskli ülke” konumundan çıkabileceğini vurguluyor.