Birleşmiş Milletler bu hafta Rusya’nın Ukrayna savaşının farklı sektörler üzerindeki etkisini inceleyen bir rapor yayınladı. Raporun içinde bu aralar en çok baş ağrıtan konular olan gıda, enerji ve finansı incelemiş gözüküyor.
Yazılan analize göre 200’den fazla ülkenin var olduğu dünyada 94 ülke ve toplamda 1,6 milyar kişi artan gıda ve petrol fiyatlarından dolayı sıkıntı çekiyor. Bunların arasında elbette Türkiye de var.
Yalnız rapordaki bir cümle oldukça dehşet vericiydi:
“Gıda ve enerji bakımından eşi benzeri görülmemiş bir krizin eşiğindeyiz.”
Böyle cümleler yakın tarihle kıyaslanarak yazıldığı için, abartılı olduğunu söyleyebilirim. Modern zamanlar değil ama geriye dönüp bakıldığında dünyanın çok ciddi ve problemli süreçlerden geçtiğini görebiliyoruz. Yine de insan eliyle çıkarılmış olan krizlerden bahsediyorsak, cümlenin hakkını verebiliriz diye düşünüyorum.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres raporun açıklandığı basın toplantısında “Savaş, eşi benzeri görülmemiş bir açlık ve yoksulluk, sosyal ve ekonomik kaos getiriyor” diye açıklama yapmış. Ayrıca dünyadaki tüm ülkelerin zamanla bu savaşın etkilerine maruz kalacağını eklemiş.
Buradaki iki sorun var:
Ukrayna tahılı ve Rus Gübresi. BM Genel Sekreteri bu iki konuda akışkanlık sağlanırsa daha az problemli bir şekilde hayata devam edileceğini söylüyor. Elbette bunun için Karadeniz’in güvenliğini sağlamak lazım. Toplantıya katılan diğer uzmanlar da bu konuda söz birliği etmiş gözüküyorlar.
GIDA MESELESİ BÜYÜYECEK
Ukrayna buğday ihracatında ilk 5’te değil ama Rusya ile yan yana geldiğinde dünya üzerinde tartışmasız bir üstünlüğe ulaşıyorlar. Amerikan Tarım Bakanlığı raporlarına göre iki ülkenin toplam ihracat potansiyeli ABD’nin iki katı kadar. Ayrıca Türkiye’nin buğday ihracatı potansiyelinin 8 katı olduğunu da söylemeliyim. Diğer taraftan dünyanın en büyük buğday ithalatçısı olan Endonezya’nın taleplerine 4 kat, Mısır’ın yine 4 kat, Türkiye’nin de taleplerine 5 kat cevap verecek potansiyele sahipler. Meseleye buradan bakınca daha net anlaşılıyor diyebilirim.
Tüm bu bilgiler bizleri, Ukrayna’ya yapılan Rus saldırısının arkasında ince düşünülmüş detaylı, ancak kaba eller tarafından yürütülen bir plan olduğunu konusunda düşündürüyor.
Emtia, gıda ve enerjiye dayalı ticareti karaborsaya ve kayıt dışında sevk edecek bu gelişmelerin planlayıcısı da sorumluları da tek merkezde olamaz.
Ortaya çıkan gelişmelerin sebep-sonuç ilişkilerini, amaç ve enstrümanlarını uyum açısından analiz etmekte fayda görüyorum.
