Af Örgütü: Geçen yıl dünya genelinde en az 1518 kişi idam edildi

Uluslararası Af Örgütü, “Ölüm Cezaları ve İnfazlar 2024” başlıklı yıllık raporunu yayımladı. Rapora göre, geçen yıl dünya genelinde en az 1518 kişi idam edildi. Bu sayı, 2015’ten bu yana kaydedilen en yüksek infaz sayısı olarak kayıtlara geçti. Raporda İran, Irak ve Suudi Arabistan, infazların yüzde 91’inden sorumlu üç ülke olarak öne çıktı.

İnfazlarda yüzde 32 artış: Üç ülke ön planda

2023’te 1153 olarak kaydedilen infaz sayısı, 2024’te yüzde 32 artışla 1518’e yükseldi. Çin, Kuzey Kore ve Vietnam gibi infaz sayılarını açıklamayan ülkeler bu verilere dahil edilmedi. İran, en az 972 kişiyi idam ederek ilk sırada yer aldı. Suudi Arabistan 345, Irak ise 63 infaz gerçekleştirdi. Bu üç ülke toplamda 1380 infazla tüm infazların büyük çoğunluğunu oluşturdu.

Ölüm cezası protestoculara ve azınlıklara karşı araç oldu

Raporda, özellikle Orta Doğu’daki rejimlerin ölüm cezasını muhaliflere, etnik azınlıklara ve protestoculara karşı siyasi bir silah olarak kullandığı vurgulandı. Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard, “Yetkililere meydan okuma cesareti gösterenler İran ve Suudi Arabistan’da ölümle susturuluyor. Bu ceza artık sadece adaletsiz değil, doğrudan baskı aracına dönüşmüş durumda” dedi.

İran’da “Kadın, Yaşam, Özgürlük” eylemlerine katılan kişilere verilen idam cezaları örnek gösterilirken, Suudi Arabistan’da Şii azınlığa mensup yurttaşların da hedef alındığı belirtildi.

Uyuşturucu suçları nedeniyle infazlar tırmanışta

Raporda en çarpıcı detaylardan biri de ölüm cezasının uyuşturucu suçlarıyla bağlantılı olarak kullanılmasıydı. 2024’teki infazların yüzde 40’ından fazlası bu tür suçlarla ilişkili olarak gerçekleştirildi. İran, Suudi Arabistan, Singapur ve Çin başta olmak üzere bazı ülkelerin uyuşturucuyla mücadelede insan haklarını yok saydığı vurgulandı.

Callamard, bu eğilimi “etkisiz ve hukuka aykırı bir yaklaşım” olarak tanımlarken, “Bu uygulama yoksul ve dezavantajlı grupları orantısız biçimde hedef alıyor” dedi.

Sadece 15 ülke infaz uyguladı

Tüm artışlara rağmen rapor, dünya genelinde infaz uygulayan ülke sayısının sadece 15 olduğunu ortaya koydu. 113 ülkenin ölüm cezasını tamamen kaldırdığı, 145 ülkenin ise ya yasada ya da uygulamada bu cezada geri adım attığı ifade edildi.

Dünyada umut ışığı

Raporda umut veren gelişmelere de yer verildi. Malezya'daki reformlarla ölüm cezası tehdidi altındaki kişi sayısı binin üzerinde azaldı. Zimbabve adi suçlarda idam cezasını kaldırırken, Japonya’da 50 yıl sonra beraat eden Hakamada Iwao davası gibi örnekler küresel kamuoyunun bu cezanın kaldırılması yönündeki baskısının etkili olduğunu gösterdi.

ABD’nin Alabama eyaletinde ölüme mahkûm edilen siyah yurttaş Rocky Myers da kamuoyu desteği sayesinde mart ayında affedildi.

“Darağacının gölgesi kalkıyor”

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Callamard, “İnsanlar ölüm cezasına karşı ses çıkardıkça bu mücadele gerçek sonuçlar veriyor. Ölüm cezasını meşrulaştırmaya çalışan az sayıdaki liderin çabası artık sonuç vermiyor. Dünya darağacının gölgesinden kurtulmaya her zamankinden daha yakın” diyerek raporun genel mesajını özetledi.