Barınma krizi derinleşiyor: Kiracı sayısı artıyor, satılık evler alıcı bulamıyor

Türkiye’de barınma krizi her geçen yıl daha da ağırlaşıyor. Konut fiyatlarındaki artış ve kredi maliyetlerinin yükselmesi, ev sahibi olmayı zorlaştırırken, konut üretimindeki hız, ihtiyacı karşılamaktan uzak bir yapıya büründü. TÜİK’in “İstatistiklerle Aile 2024” verilerine göre, ev sahibi oranı son 10 yılda yüzde 61,1’den yüzde 56,1’e geriledi. Buna karşın kiracı oranı yüzde 22,1’den yüzde 28’e çıkarak, kiracı sayısının 24 milyonu aştığını gösterdi. Ortalama hane büyüklüğüne göre yaklaşık 7,7 milyon kiracı hane bulunuyor.

Satışlar arttı ama ev sahipliği düştü

Konut satışları yıllar içinde artış gösterse de, ev sahibi oranı ters yönde seyretti. Bu durum, konutların büyük ölçüde barınma amacıyla değil, yatırım için satın alındığını ortaya koyuyor. Özellikle ilk el satışlarda banka kredisi kullanımı düşerken, nakit alımların ve yatırımcıların payı arttı.

2014’te sıfır konut satışlarında ipotekli alımların oranı yüzde 14,9 iken, bu oran 2024’te yüzde 2,6’ya düştü. Bu yılın ilk dört ayında 454 bin konut satıldı, ancak yalnızca 16 bini ipotekli ilk el satışlardan oluştu.

Fiyat artışında dünya lideri Türkiye

OECD ülkeleri arasında konut fiyatlarının en çok arttığı ülke Türkiye oldu. 2015’i baz alan konut fiyat endeksine göre, OECD genelinde fiyatlar yüzde 87,6 yükselirken Türkiye’de artış yüzde 1.815’i buldu. Aynı dönemde kiralar da 12 kat artarak benzer bir kriz sinyali verdi.

2015’te 500 bin TL olan bir konutun 2024’teki fiyatı 9,6 milyon TL’ye, 2.500 TL olan kira ise 32.500 TL’ye yükseldi. Bu durum, dar gelirli vatandaşlar için konuta erişimi neredeyse imkânsız hale getirdi.

1,6 milyon konut alıcısını bekliyor

2015-2024 yılları arasında yapı kullanım izni alınan konut sayısı 6,94 milyon olurken, aynı dönemde satılan ilk el konut sayısı 5,31 milyonda kaldı. Bu fark, 1,63 milyon satılamayan konutun piyasada beklediğini gösteriyor.

Barınma değil, yatırım aracı

Konutların büyük kısmı oturum amacıyla değil, yatırım aracı olarak ediniliyor. Özellikle büyükşehirlerde lüks projeler, yüksek fiyatları nedeniyle genellikle boş kalıyor ya da yüksek kira beklentisiyle piyasaya sunulmuyor. Uzmanlar, bu eğilimin barınma krizini daha da derinleştirdiğini vurguluyor.