DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan: Öcalan’ın ‘umut hakkı’ artık tanınmalı

Gazete Pencere- 2024 yılının Ekim ayında Bahçeli tarafından başlatılan yeni süreçte tartışma konularından birisi de yine Bahçeli'nin Türkiye gündemine soktuğu 'Umut hakkı'. PKK Lideri Öcalan için kullanılan bu kavram, süreç kapsamında zaman zaman gündem olmaya devam ediyor.

DEM Parti eş başkanlarından Tuncer Bakırhan, dün Şanlıurfa'da düzenlenen 1 Eylül Dünya Barış Günü kapsamında yeni dönemin en güvenli limanının barış olduğunu söyledi:

Demokratik bir Türkiye mücadelesini başarıya ulaştırmak için bize büyük sorumluluklar düşüyor. Emek, bedel ve inançlı bir tutum olmasaydı bugün barışı konuşamazdık. Yeni bir dünya kuruluyor. Bunu göremeyenler kaybeder. Yeni dönemin en güvenli limanı barıştır. Toplar, tüfekler, tel örgüler güvenliği sağlamaz. Barış; emektir, mücadeledir. Kadın cinayetlerini önlemektir"

Bakırhan sözlerinin devamında Abdullah Öcalan hakkında 'umut hakkı'ndan söz ederek şunları dedi:

“Öcalan’ı bu saatten sonra 12 metrekarelik bir hücrede tutamazsınız. Kendi halkıyla buluşması gerekiyor. Öcalan’ın ‘umut hakkı’ artık tanınmalı. Barış mücadeleyle kazanılır. Durarak bu süreci ilerletemeyiz. 40 yıllık mücadelemizden daha güçlü bir mücadele ortaya koymalıyız ki bu topraklara kalıcı barış gelsin.”

Bahçeli de umut hakkını gündeme getirmişti

MHP lideri Devlet Bahçeli de sürecin başında umut hakkını gündeme getirmişti.

Bahçeli 22 Ekim 2024’te PKK lideri Abdullah Öcalan'a yönelik bir çağrı yaparak "Şayet terörist başının tecridi kaldırılırsa gelsin TBMM'de DEM Parti grup toplantısında konuşsun. Terörün tamamen bittiğini ve örgütün lağvedildiğini açıklasın. Bu dirayet ve kararlılığı gösterirse umut hakkının kullanımıyla ilgili yasal düzenleme yapılması ve bundan da yararlanmasının önü de ardına kadar açılsın" demişti.

Umut Hakkı nedir

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, Türkiye'deki en ağır ceza türlerinden biri olarak bilinir ve genellikle ömür boyu hapiste kalmayı gerektirir. Eski Ceza Yasası'na göre, idam cezası alan mahkumların cezaları, 2000’li yıllarda idam cezasının kaldırılmasıyla birlikte ağırlaştırılmış müebbet hapse çevrildi. Güncel düzenlemelere göre bu cezalarda salıverilme olasılığı bulunmamaktadır ve infaz, ömür boyu sürmektedir. Bu ceza, kişinin topluma yeniden kazandırılma ihtimalini tamamen ortadan kaldırmaktadır.

Ancak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve uluslararası hukuk normlarına göre, "umut hakkı" adı verilen bir kavram ortaya çıkmıştır. Umut hakkı, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan bir mahkumun belirli bir süre sonra cezasının gözden geçirilmesini ve rehabilitasyon sürecine dahil olma şansını içerir. Bu hak, kişinin belirli bir süre sonra toplumla yeniden bütünleşebilme olasılığını göz önünde bulundurur. Bu süreç, mahkumun yeniden özgürlüğüne kavuşma umudunu sürdürmesine imkan tanır.

Özetle, umut hakkı, öngörülebilir bir infaz süreci sunarak, mahkumun yeniden özgürlüğe kavuşma umudunu korumasını sağlar.

AİHM’in Umut Hakkı Kararları

1999’da yakalanan PKK lideri Abdullah Öcalan, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırıldı ve o tarihten bu yana İmralı Adası'nda tecrit altında tutuluyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 18 Mart 2014 tarihinde Öcalan’ın şartlı salıverilme hakkı olmaksızın ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum edilmesini, umut hakkı ilkesi gereğince Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) aykırı buldu ve Türkiye’den bu konuda düzenleme yapmasını talep etti. AİHM, daha sonra Hayati Kaytan, Emin Gurban ve Civan Boltan gibi mahkumlar için de benzer kararlar verdi.

AİHM, bir mahkumun cezasının hiçbir zaman gözden geçirilme veya serbest bırakılma umudu olmadan infaz edilmesinin, insan haklarına aykırı olduğunu belirtti.

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Eylül 2023 Toplantısı

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 17-19 Eylül tarihlerinde yaptığı toplantıda, AİHM’in ihlal kararlarını üç yıl aradan sonra tekrar gündemine aldı. Komite, Türkiye’den gerekli adımların geciktirilmeden atılmasını talep etti ve önlem alınmaması halinde Eylül 2025’te bir ara karar hazırlanacağı konusunda uyarıda bulundu.