İSİG Meclisi raporu: 12 yılda en az 742 çocuk işçi hayatını kaybetti

Gazete Pencere - Türkiye’de çocuk işçiliğiyle mücadele amacıyla 2017-2023 yılları arasında "Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Ulusal Programı" yürürlüğe kondu. 2018 yılı, “Çocuk İşçiliği ile Mücadele Yılı” ilan edildi. Ancak yürütülen projelere rağmen, çocuk işçilik önlenemediği gibi daha da yaygınlaştı.

Çarpıcı veriler ortaya çıktı:

• 2024 yılı, çocuk işçi ölümlerinde rekor yıl oldu: En az 71 çocuk hayatını kaybetti.
• 2013-2024 yılları arasında en az 742 çocuk işçi yaşamını yitirdi.
• Ölen çocuk işçilerin çoğunluğu tarım, inşaat ve sanayi sektörlerinde çalışıyordu.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) verilerine göre çocuk işçi ölümleri şöyle:

2013-2024 yılları arasında en az 742 çocuk işçi hayatını kaybetti. 2024 yılı ise şimdiye kadar en fazla çocuk işçi ölümünün yaşandığı yıl oldu.

• 2013: 59 çocuk işçi
• 2014: 54 çocuk işçi
• 2015: 63 çocuk işçi
• 2016: 56 çocuk işçi
• 2017: 60 çocuk işçi
• 2018: 67 çocuk işçi
• 2019: 67 çocuk işçi
• 2020: 67 çocuk işçi
• 2021: 62 çocuk işçi
• 2022: 62 çocuk işçi
• 2023: 54 çocuk işçi
• 2024: 71 çocuk işçi (şu ana kadar en yüksek sayı)

MESEM ile çocuk emeği ucuz iş gücü haline getirildi

Çocuk işçiliğin artmasının temel nedenlerinden biri de Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) yürüttüğü MESEM (Mesleki Eğitim Merkezi) programı. MESEM kapsamında, çocuklar haftanın 4 günü ücretsiz iş gücü olarak çalıştırılıyor.

• MESEM’de yaklaşık 1,5 milyon öğrenci var, bunların 300 bini 18 yaş altı.
• Son 1,5 yılda MESEM kapsamında çalışırken hayatını kaybeden çocuk sayısı 12’ye ulaştı.
• Mesleki eğitim adı altında çocuklar sanayi, inşaat ve hizmet sektörlerinde işçi olarak kullanılıyor.

Hangi sektörlerde çocuk işçilik yaygın?

Son yıllarda çocuk işçiliğin tarımdan sanayi ve inşaata kaydığı görülüyor.

• En fazla çocuk işçi ölümü tarımda yaşanıyor
• Sanayide çalışan çocuk işçi sayısı her yıl artıyor
• İnşaat sektöründe ölen çocuk işçi oranı yükseliyor

Çocuk işçi ölümlerinin sektörlere göre dağılımı:

• Tarım, Orman: 402 ölüm
• İnşaat, Yol: 88 ölüm
• Metal: 53 ölüm
• Konaklama, Eğlence: 51 ölüm
• Gıda: 26 ölüm
• Ticaret: 24 ölüm
• Taşımacılık: 19 ölüm

Çırak ve stajyer adı altında çalıştırılan çocuk işçiler, özellikle sanayi bölgelerinde, atölyelerde, fabrikalarda ölümle burun buruna çalışıyor.

En çok çocuk işçi ölümü hangi şehirlerde yaşandı?

• 2013-2024 yılları arasında Türkiye’nin 77 ilinde çocuk işçi ölümü yaşandı.
• En fazla çocuk işçi ölümü Şanlıurfa’da: 54 çocuk
• İstanbul’da 44, Gaziantep’te 43, Adana’da 37 çocuk hayatını kaybetti.

Şanlıurfa, mevsimlik tarım işçiliği nedeniyle çocuk emeğinin en fazla sömürüldüğü şehirlerden biri olmaya devam ediyor.

Çocuk işçiliğin görünmez kılınma politikası

Çocuk işçiliğin yaygınlaşmasına rağmen, devletin resmi verileri sorunun gizlenmeye çalışıldığını ortaya koyuyor.

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verilerine göre; 2002-2012 arasında sadece 226 çocuk işçi ölümü kaydedildi.
• İSİG Meclisi’nin verilerine göre ise; 2013-2024 arasında en az 742 çocuk işçi öldü.
• AKP’nin iktidara geldiği 23 yıl boyunca toplamda en az 978 çocuk işçi yaşamını yitirdi.

Resmi istatistiklerde, tarım ve sanayi bölgelerinde çalışan, kimlik bilgisi eksik olduğu için kayıtlara geçmeyen çocuk işçiler ölümleri görünmez hale getiriliyor.

Çocuk işçi ölümlerinin nedenleri

• En fazla ölüm trafik ve servis kazalarında: 201 çocuk
• Zehirlenme ve boğulma nedeniyle: 125 çocuk
• Ezilme, göçük altında kalma nedeniyle: 103 çocuk
• Şiddet sonucu ölen çocuk işçi sayısı: 61

Özellikle mevsimlik tarım işçileri, tarlalara giderken yetersiz güvenlik önlemleri nedeniyle hayatlarını kaybediyor. Sanayide çalışan çocuklar ise iş kazalarında yüksek oranda ölüyor veya uzuv kaybına uğruyor.

Çocuk işçiliğe karşı mücadele çağrısı

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi, çocuk işçiliğe karşı örgütlü bir mücadele çağrısı yaptı.

• Sendikalar, meslek örgütleri, demokratik kitle örgütleri ve siyasi partilere çağrı:
• Panel ve çalıştaylar düzenlenmeli
• Ortak platformlar oluşturulmalı
• Basın açıklamaları ve mitingler yapılmalı
• Hedef: 2025 yılının gerçek anlamda "Çocuk İşçiliği ile Mücadele Yılı" olması.

"Çocuk işçilik devlet eliyle meşrulaştırılıyor"

• Çocuk işçiliği önlemek için başlatılan projeler yetersiz kaldı.
• MESEM uygulaması, çocuk emeğinin ucuz iş gücü olarak sunulmasını hızlandırdı.
• 2024 yılı, çocuk işçi ölümlerinde en yüksek sayıya ulaşılan yıl oldu.

İSİG Meclisi’nin raporuna göre, çocuk işçilik Türkiye’de her geçen yıl daha da yaygınlaşıyor ve devlet politikalarıyla meşrulaştırılıyor. Çocukların ölmemesi için sendikalar, meslek örgütleri ve toplumun tüm kesimleri harekete geçmek zorunda.