TMMOB Maden Mühendisleri Odası: İliç Çöpler Altın Madeni kapatılmalı, işletme ruhsatları iptal edilmeli
TMMOB Maden Mühendisleri Odası, 20 Şubat 2024 tarihinde "İliç Çöpler Altın Madeni Kapatılmalı, İşletme Ruhsatları İptal Edilmelidir!" başlıklı bir basın açıklaması yaparak Erzincan ili, İliç ilçesi sınırlarında bulunan Anagold Madencilik firmasının işlettiği Çöpler Altın Madeninde yaşanan faciaya dikkat çekti. Açıklamada, 13 Şubat 2024 tarihinde meydana gelen olayda dokuz işçinin kaybı ve arama-kurtarma çalışmaları hakkında bilgi verildi.
Faciada 13 işçinin kaybolduğu belirtilirken, yapılan incelemeler sonucunda yaşanan olayın altında işletme hatalarının yattığı ifade edildi. Madenin çevre ve insan sağlığına zarar verdiği ve daha fazla kaza riski taşıdığına dikkat çekildi. Ayrıca, madencilik faaliyetlerinin taşeron firmalar aracılığıyla yürütülmesi ve iş güvenliği önlemlerinin yeterli olmaması eleştirildi. Son olarak, madencilik sektöründe yaşanan bu tür olayların tekrarlanmaması için çözümler önerildi ve kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi çağrısında bulunuldu.
Maden Mühendisleri Odası, faciada yaşananlarla ilgili detaylı bir inceleme yaparak, facianın nedenlerini ve sorumlularını belirlemeye çalıştı. Yapılan incelemelerde, Çöpler Altın Madeni'nin işletme hataları ve ihmalinin facianın temel nedeni olduğu sonucuna varıldı. Özellikle, altın madeni için yapılan çevre etkisi değerlendirmelerinin yetersiz kaldığı ve iş güvenliği önlemlerinin yetersiz olduğu vurgulandı.
Açıklamada arama çalışmalarına ilişkin uyarılarda bulunuldu:
Faciadan sonra sahada yürütülen arama-kurtarma çalışmalarında ön plana çıkan yine AFAD ekipleridir. İkinci bir kayma riskinin bulunması arama-kurtarma faaliyetlerinin madencilik faaliyetleri konusunda herhangi bir mesleki tecrübesi ve uzmanlığı bulunmayan kişilerce yürütülmeye çalışması arama-kurtarma çalışmalarının sağlıklı bir şekilde yürütülmesini engellemektedir.
Ayrıca, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın madenin kapasite artışı taleplerini onaylayarak uygulanmasına izin verdiği ancak gerekli denetimleri yerine getirmediği belirtildi. Madenin çevre ve insan sağlığına zarar verdiği, toplumsal yarara hizmet etmediği ve daha fazla kaza riski taşıdığına dikkat çekildi.
TMMOB Maden Mühendisleri Odası, bu tür faciaların bir daha yaşanmaması için önlemler alınması gerektiğini ve madencilik faaliyetlerinin daha sıkı bir şekilde denetlenmesi gerektiğini savundu. Ayrıca, madencilik sektöründe iş güvenliği standartlarının yükseltilmesi, taşeronlaştırmanın önlenmesi ve kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi gerektiğine vurgu yapıldı.
Acil alınması gereken önlemler
- Facianın gerçekleşmesinin ana nedeni, iki kez kapasite artışı yapılarak liç yığını üzerindeki yükün arttırılması, yüksekliğinin yaklaşık 250 metre üzerine çıkarılması sonucunda stabilite ve duraylılığının sağlanmasının oldukça zorlaştığı, sıvılaşmayla birlikte oluşan yarık ve çatlaklara rağmen gerekli tedbirlerin alınmaması ve acil eylem planının devreye sokulmamasıdır.
- İkinci ve üçüncü yığın liç alanı oluşturmak yerine maliyetten kaçmak ve daha fazla kâr hırsı ile mevcut yığın liç alanını kullanarak iki kez kapasite artışını yapan, oluşan deformasyon üzerine işçilerin ve iş güvenliği uzmanının uyarılarına rağmen faaliyetlere devam eden işletmeci firma ile söz konusu kapasite artışı taleplerini onaylayarak uygulanmasına izin veren, denetleme sorumluluğu bulunmasına rağmen bu görevlerini yerine getirmeyen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı facianın asli sorumlularıdır.
- Yığın liç alanından kayarak geçirimli doğal ortam üzerine akan yaklaşık 10 milyon m3’lük siyanür ve ağır metal içeren yığının çevre ve insan sağlığına olası etkilerinin izlenmesi için bölgenin yeraltı suyu haritası çıkarılmalı, etki alanından, kontrol kuyularından, Sabırlı deresi ve Fırat nehrinden periyodik olarak numuneler alınarak ölçümlerin yapılması, sonuçların şeffaf olarak kamuoyu ile paylaşılması gerekmektedir.
- Diğer alanlarda olduğu gibi madencilik faaliyetlerinde de işlerin bölünerek taşeron firmalar aracılığıyla yapılması, iş bütünlüğünü bozmakta, koordinasyonu engellemekte, telafisi imkansız sorunlara neden olmaktadır. Maden işletmelerinde taşeronlaştırmaya izin verilmemelidir.
- Madencilik faaliyetlerinin yürütüldüğü işletmelerde gerçekleşen bu tür olaylarda arama-kurtarma faaliyetleri herhangi bir mesleki tecrübesi ve uzmanlığı bulunmayan AFAD personeli yerine, maden mühendisleri gözetiminde uzman madenci ekipleri tarafından yürütülmek zorundadır.
- Stratejik madenlerin tanımlaması yapılmalı, altın stratejik madenler kapsamına alınarak kamu eliyle işletilmelidir.
Son olarak, TMMOB Maden Mühendisleri Odası, Çöpler Altın Madeni'nin kapatılması ve işletme ruhsatlarının iptal edilmesi çağrısında bulundu. Aynı zamanda, bu tür kazaların bir daha yaşanmaması ve madencilik faaliyetlerinin çevreyle uyumlu ve güvenli bir şekilde yürütülmesi için gerekli adımların atılması gerektiğini belirtti.
