İran’da "Ultra ucuz akaryakıt" krizi
İran, aşırı ucuz petrolün istenmeyen sonuçlarıyla boğuşuyor. Yetkililer, yakıt fiyatlarını litre başına 0,03 dolara indiren maliyetli sübvansiyonları kaldırma baskısı altında.
Türkiye’de vatandaşlar gün aşırı zam gelen ve git gide pahalanan akaryakıttan yakınırken komşu İran hükümeti ise aşırı ucuz petrol kriziyle karşı karşıya.
Ağır devlet sübvansiyonları nedeniyle akaryakıt fiyatları İran’da litre başına sadece 0,03 dolardan (0,8 TL) başlıyor. Bu rakam ABD'de 1,10 dolar İngiltere'de ise 1,88 dolar. Türkiye’de ise güncel fiyatlarla benzin 1,40 dolar seviyesinden satılıyor.
Ancak İran’daki aşırı ucuz pompa satış fiyatı, ithalatın artması nedeniyle devleti büyük zarara sokuyor. Siyasetçiler ise halkı karşısına almamak için akaryakıt fiyatlarını artırmayı gündeme getirmeye çekiniyor.
Yaptırımlar büyük sorun yaratıyor
FT’nin haberine göre, petrol zengini İran, ucuz petrol konusunda Libya ve Venezuela ile rekabet etse de yaptırımlar nedeniyle arz sadece yurtiçi rafinaj kapasitesiyle sınırlı. Öte yandan İran Devlet Başkanı Ebrahim Raisi ve hükümeti, ABD yaptırımlarının vurduğu bir ekonomideki sorunları çözmek için mücadele ediyor.
Artan talebin yarattığı sorunlar ise İranlı yetkilileri on yıl sonra ilk kez stratejik rezervlerini kullanmaya ve petrol ithal etmeye zorladı. İranlı yetkililer, rafine yakıt talebinin mart ayından bu yana beşte bir oranında arttığını, ancak rafinaj kapasitesi üzerindeki sınırlamaların daha fazla ham petrolü akaryakıta dönüştürmeyi engellediğini söyledi.
Büyük zarar
İran’da ithal edilen akaryakıt, serbest piyasa fiyatlarından satın alınırken daha sonra tüketicilere çok daha düşük bir fiyattan sunuluyor. Bu da çok büyük bir mali kayba neden oluyor. Yaşanan bu fiyat baskısı nedeniyle İranlıların yıllardır alıştığı ultra ucuz akaryakıt döneminin sona ereceğinden endişe ediliyor.
Milletvekili Mohammad-Reza Mir-Tajeddini bu hafta İran basınına yaptığı açıklamada, yakıt sübvansiyonlarının şu anda ülkenin toplam kalkınma bütçesinden üç kat fazla olduğunu, ancak kimsenin akaryakıt fiyatını yükseltme konusunda konuşmaya cesaret edemediğini söyledi.
