Sosyal medyada vergi ödemeyen şirketler gündem oldu: Prof. Dr. Murat Batı şirketlerin neden vergi ödemediğini açıkladı

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Batı, sosyal medyada gündeme gelen büyük şirketlerin vergi levhalarında “matrahsız” görünmelerine yönelik değerlendirmede bulundu.

Hazine, bu konuda bir açıklama yaparak, inceleme başlattığını duyurmuştu.

Batı, T24’teki yazısında, vergi adaletine yönelik özellikle dolaylı vergiler yoluyla vatandaşın sırtındaki yüklerle birlikte büyük şirketlerin neden “matrahsız” olabileceğini açıkladı.

İşte, Prof. Dr. Murat Batı’nın “Binlerce şirketin “matrahsız” olmasının sebebi ne olabilir?” başlıklı yazısından öne çıkan kısımlar:

“Başta sermaye şirketleri olmak üzere on binlerce şirketin tabi olduğu kurumlar vergisinden elde edilen hasılatın toplam vergi gelirlerine oranı oldukça düşüktür

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca holdingler, anonim şirketler, limitet şirketler, TV’lerde reklamlarla boy gösteren bankalar, sigorta şirketleri, GSM şirketleri, araba firmaları, gayrimenkul şirketleri ve daha adını sayamayacağım yüzlerce firma kurumlar vergisi mükellefidir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası da bu verginin mükellefidir ve kurumlar vergisinde yıllarca vergi şampiyonu bile olmuştur.

Bu kadar devasa holding, bankalar gibi kurumların gelirlerinden alınacak vergilerin tüm ülkeyi ihya edeceği düşünülebilir ama kazın ayağı pek de öyle değil. Bu arada Gelir İdaresi Başkanlığı’nın verilerine göre Haziran 2024 itibariyle faal kurumlar vergisi mükellef sayısı ise 1 milyon 165 bin 695’tir.

"Hazine ve Maliye Bakanlığı sosyal medya hesabından basın açıklamasıyla duyurdu"
Sosyal medyada ve basında kurumlar vergisi mükellefinin bir kısmının hiç vergi vermediği bilgisi dolaşmaya başladı. Gerçekten de vermiyorlar mı sorusuna Hazine ve Maliye Bakanlığı sosyal medya hesabından basın açıklamasıyla duyurdu ve "evet vermiyorlar" dedi.

Sanıyorum Mehmet Şimşek, özellikle muafiyet ve istisnalara doğrudan müdahale edemediği için asgari kurumlar vergisi uygulamasını getirerek bunun önüne geçmeye çalışacak.

Bu konuyu yani neden hiç vergi vermediklerini ya da çok az vergi ödediklerini beraber irdeleyelim isterseniz; önce matrahsız ne demek onunla başlayalım.

Matrahsız ne demek?
Matrah, üzerinden vergi hesaplanan teknik, fiziki ve/veya ekonomik unsurdur. Daha basit bir ifadeyle matrah verginin hesaplanması için bulunan değerdir. Vergi matrahının tespiti ülkemiz vergi sistemi içinde genel olarak beyan esasına dayalı bir yöntemle yapılmaktadır. Örneğin Gelir Vergisi Kanunu’nun 83’üncü maddesinde yer alan “Hilafına hüküm olmadıkça, gelir vergisi mükellefin veya vergi sorumlusunun beyanı üzerine tarh olunur.” şeklindeki hüküm ile aksi belirtilmedikçe gelir vergisinin beyan üzerine hesaplanacağı belirtilmiştir.

Buna göre KDV, ÖTV, damga vergisi, kurumlar vergisi, gelir vergisi gibi vergiler beyana dayalı olarak tarh edilir (vergi hesaplanır.)

Bu çerçevede -gelir ve kurumlar vergisi özelinde- elde edilen hasılattan kanunen kabul edilen giderler düşüldükten sonra kanunen kabul edilmeyen giderler (düşülmüşse) eklenip şayet bakiye pozitif çıkarsa istisna, muafiyetler ile yapılan bağışlar da indirilmekte ve bu sayede matraha ulaşılmaktadır.

Özetle kanunen kabul edilen giderler düşülür, kanunen kabul edilmeyen giderler (düşülmüşse) eklenir ve bakiye pozitif çıkarsa -mükellefiyet türüne göre- Gelir Vergisi Kanunu m.89 ile Kurumlar Vergisi Kanunu m. 10 maddesinde yer alan indirimler yapılır. Kalan tutar üzerinde de vergi hesaplanır. Şayet kalan tutar sıfır ya da pozitif değilse o zaman matrahsız denilir."