Anayasa Mahkemesi, babalık davasında süre kısıtlamasını iptal etti

Ankara 18. Aile Mahkemesi, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 291. maddesinin birinci fıkrasının Anayasa'ya aykırı olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.

Yüksek Mahkeme, "Baba olduğunu iddia eden kişinin soybağının reddi davasını ancak dava açma süresinin geçmesinden önce kocanın ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi ya da sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybetmesi halinde ve doğum ile kocanın ölümünü, sürekli olarak ayırt etme gücünü kaybettiğini veya hakkında gaiplik kararı alındığını öğrenmesinden başlayarak bir yıl içinde açabileceği" hükmünü, "…baba olduğunu iddia eden kişi…" yönünden iptal etti.

Gerekçede, yasal baba ile biyolojik babanın farklı kişiler olmasının mümkün bulunduğu, soybağının reddi davasının, babalık karinesinin çürütülmesini sağlayacağı belirtildi.

Biyolojik duruma aykırı şekilde kurulan soybağı ilişkisinin ortadan kaldırılmasının, kişilerin özel ve aile hayatını dilediği gibi düzenleyip yaşayabilmesi bakımından önem taşıdığı belirtilen gerekçe şöyle:

"Çocuğun ana babasını bilmesi, biyolojik babasıyla soybağı ilişkisi kurabilmesi ve bunun sağlayacağı haklardan yararlanması ile ana ve babasından velayete bağlı görevlerini yerine getirmelerini isteyebilmesinin önemi açıktır.

Dolayısıyla hukuk devletinde kişinin biyolojik kökenini bilme ve biyolojik babası ile soybağı ilişkisi kurma hakkının önündeki engellerin kaldırılması gerekir. Soybağının reddi davasının açılması için baba olduğunu iddia eden kişinin iradesiyle gerçekleştirilmesi mümkün olmayan şartların öngörülmesi etkili başvuru hakkıyla bağdaşmayacaktır."

Baba olduğunu iddia eden kişinin soybağının reddi davasını açabilmesinin, iradesine bağlı bulunmayan olguların gerçekleşmesi şartına bağlandığı aktarılan gerekçede, "Kural, özel hayata saygı gösterilmesini isteme hakkı bağlamında etkili başvuru hakkını ihlal etmektedir. Açıklanan nedenle kural, '…baba olduğunu iddia eden kişi,…' ibaresi yönünden Anayasa’nın 20. ve 40. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir" denildi.

Karşı oy gerekçeleri...

Çoğunluk görüşüne, Anayasa Mahkemesi üyeleri Rıdvan Güleç ve İrfan Fidan katılmadı.

Karşı oy gerekçesinde, kocanın dava açma süresi içinde babalık karinesinin çürütülmesi için yargı mercilerine başvurmamasına rağmen baba olduğunu iddia eden kişinin soybağının reddi davasını açabilmesi durumunda aile kurumunun zarar görebileceği, soybağının reddi davasının açılması için Kanun'da öngörülen hak düşürücü nitelikteki sürelerin hukuken kurulan soybağı ilişkisinin sürekli dava tehdidi altında kalmamasını sağladığı belirtildi.