Uzun uzadıya tekrar anlatmaya gerek kalmadı. Artık en önemli ve stratejik konu tarım ve gıdada yeterlilik.

Şimdi acil cevap bulunması gereken sorular:

Bu yeterliliği sağlamanın yolları neler? Hangi alanlara öncelik vermeliyiz? Uzun vadeli yapılacaklar belli ama kısa vadede hangi şartları oluşturmalıyız?

Tüm dünyada tarım alanları azalıyor, toprak kalitesi düşüyor. Son dönemde gündemdeki yeri alt sıralarda olsa da küresel ısınma ve kuraklığın etkisi her geçen yıl
daha çok hissediliyor.

Tüm dünya tahıl krizini çözmeye çalışırken, dünya liderleri 20 milyon ton buğday için (dünya üretiminin 40’ta 1’i) insan hayatının piyon olduğu bir satranç oynarken, Türkiye’de (tüm politik ve ekonomik eleştiriler baki ama bu yazı için bir yana) kendine yeterli olmak için çaba gösteriyor.

Tüm bunlar bizi bir tek anahtar kavrama götürüyor: Verimlilik.

Verimliliği artırmanın pek çok yolu var ancak en temel faktör tohum. Tohumunuz verimli ve kaliteli olmazsa diğer yöntemlerin çok önemi kalmıyor, verimliği çok sınırlı olarak artırabiliyorsunuz.

Önce sertifikalı tohumun verimi ortalama olarak %25 artırdığı bilimsel gerçeğini belirtmekte fayda var.

Türkiye 2021 yılında 502 bin tonu buğday tohumu olmak üzere 1 milyon 325 bin ton sertifikalı tohum üretti. Bu üretim son 10 yılda 5 kat artış anlamına geliyor ki; üretimini bu sürede bu oranda artıran başka bir sektör yok. Çiftçimizin sertifikalı tohum kullanım alışkanlığı da her yıl artıyor ancak, her 3 yılda bir tohumun yenilendiğini hesap edildiğinde her yıl sertifikalı tohum kullanım oranı ihtiyaca göre %30’a denk geliyor. Oysaki gelişmiş ülkelerde bu oran ortalama %70 düzeyinde.

Ana hatlarıyla anlatacak olursak: Sertifikalı tohumun ana ham maddesi ürünün kendisi. Sertifikalı buğday tohumu üretecekseniz yine sertifikalı tohuma ihtiyacınız var. Bu nedenle sertifikalı tohum fiyatları ürün fiyatlarıyla doğrudan ilişkili. Tabii ki bu fiyatlar da çiftçinin kullanımını doğrudan etkiliyor. Sertifikalı tohum pahalı olursa çiftçimiz tohum alamıyor, kendi mahsulünden tohumluk ayırıp ekiyor verim ve kalite kaybı yaşanıyor.

İşte zurnanın zırt dediği yer de tam burası…

Bildiğiniz gibi hububat alım fiyatları geçtiğimiz yıla oranla 2,5 kat arttı. Bu artış sertifikalı tohum fiyatlarını da artıracak.

Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB) Yönetim Kurulu Başkanı Savaş Akcan’ın açıklamasına göre tohumluk üretim maliyetleri, diğer tarımsal ürünler gibi mazot, gübre, ilaç, sulama, enerji, işçilik gibi tüm üretim faktörlerindeki artışlardan aynı oranda etkileniyor. Üstelik bunlara ek olarak tohum endüstrisinin eleme, paketleme, ilaçlama, etiketleme gibi hazırlama işlemleri de %35 gibi ek bir maliyet yaratıyor.

Ayrıca, sertifikalı tohum yetiştiriciliği uzmanlık isteyen özel bir iş olduğu için bunun mutlaka fiyat politikasıyla da desteklenmesi gerekiyor ki, bu durum tohum üreticilerine yaklaşık bir %10 daha ek maliyet olarak yansıyor. Bununla birlikte tüm sektörler için kabul gören %20’lik kâr payının da eklenmesi tohumculuğun devamlılığı açısından önemli.

Şimdi ekmeklik buğdaya verilen 6 bin 50 TL’lik fiyata ve bin TL’lik prime TÜRKTOB Başkanı Akcan’ın söylediği maliyetleri de eklediğinizde karşınıza üreticimizi zorlaması çok muhtemel olan 11-12 TL’lik bir sertifikalı tohum fiyatı çıkıyor.

Çiftçimiz bu fiyatlarla sertifikalı tohum almaz ise söylediğimiz gibi verim ve kalite düşecek. Bu da daha fazla ithalat demek.

Peki en azından kısa vadeli çözüm ne?

TÜRKTOB Başkanı Akcan, çiftçinin ve sektörün ilk iş olarak Tarım ve Orman Bakanlığı’nın dekar başına ödediği 24 TL’lik sertifikalı tohum desteğinin en az hububat alım fiyatları kadar artırılmasını beklediğini söylüyor. Ayrıca TİGEM’in sertifikalı tohum fiyatlarını tohumculuk sektörünün tüm maliyetlerini ve zarar etme lüksünün olmadığı gerçeklerini göz ardı etmeden belirlemesinin önemli olduğunu, çünkü TİGEM’in fiyatlarının referans fiyat olarak kabul edildiğini ve serbest piyasa dengelerini etkilediğini ifade ediyor.

Akcan, “Sertifikalı tohum fiyatları en az ürün alım fiyatları kadar önemli. Dengesiz bir fiyat politikası sertifikalı tohum kullanımının azalmasına, verimin ve kalitenin düşmesine ve tohumculuk sektörünün üretim şevkinin kırılmasına neden olur. Bunun faturası ülkemiz için çok ağırdır’’ diyor.