20 askeri taşıyan C130 uçağı havadayken neler yaşandı?

Hürriyet gazetesi havacılık yazarı Uğur Cebeci, Gürcistan-Azerbaycan sınırında düşen ve 20 askerin şehit olduğu Milli Savunma Bakanlığı'na (MSB) ait C-130 tipi askeri kargo uçağının düşüş nedenlerine dair iddiaları derleyerek, teknik bir analiz yaptı. Cebeci, pilotların acil durum çağrısı dahi yapamayacak kadar kısa sürede uçağı parçalayan nedenin ne olabileceğini sorguladı.

Cebeci, Merzifon'daki 5. Jet Üssü'ne gitmek üzere Azerbaycan Gence'den sabah 10:19'da kalkış yapan TUAF543 sefer sayılı C-130 uçağının düşüş anına dair teknik iddiaları şöyle aktardı:

Uçak, güce en çok ihtiyaç duyduğu kalkışta motor performansı açısından bir sorun göstermedi ve Gürcistan hava sahasında 22 bin feet (7 bin 333 metre) yükseklikte düz uçuşa geçti.

İddialara göre, dört motorlu uçağın dördüncü motoru (4 numaralı) aniden 'feather' oldu. Bu durum, arızalı motorun pervane kanatlarının hava akışı yönünde hizalanması anlamına geliyor ve uçağın kontrolünü zorlaştırıyor.

Kontrolsüz hızlanmayla birlikte ani bir 1500 feet'lik (500 metrelik) yükselme yaşandı. Gaz kollarının motorun aşırı hızlı çalışmasını kontrol edememeye başladı.

500 metrelik yükselme sonrası bu hızı önlemek için uğraşılırken, diğer kanattaki 2 numaralı motor, yağ tazyik arızası gösterdi. Ardından aşırı hızlanmayla oluşan rezonans nedeniyle koptu.

Kopan 2 numaralı motorun ilk parçası elevatöre (irtifa dümeni) çarparak uçağı ters çevirdi. Uçak burun aşağı düşerken arka tarafı (kuyruk bölümü) koptu. Motorun pervane parçaları gövdeyi kesti ve ön taraf (kokpit bölümü) ayrıldı.

İhmal tartışması

Cebeci, facianın nedenlerini değerlendirirken göz ardı edilmemesi gereken noktaları da sıraladı:

Motor bakımlarından başlayarak, uçağın bir Mauntoin Wave (dağ dalgası/bir tür türbülansın stresi) yaratması gibi nedenlerin göz ardı edilemeyeceğini belirtti. "Etrafta dağ yok anlayışı da yanlıştır" uyarısında bulundu.

C-130'un yaşlı bir uçak olduğu ancak bu kargo uçaklarının çoğunun bu durumda olduğunu belirtti. Türkiye'nin 40 ton taşıyan A400M gibi yeni nesil kargo uçaklarının da bulunduğunu hatırlattı.

Cebeci, Türk Hava Kuvvetleri'nin yıllardır kullandığı bu C-130 uçağını, "pilotların acil durum çağrısı bile yapamayacakları kadar kısa sürede parçalayan nedenin ne olabileceğini" sorarak yazısını noktaladı.