AYM "görevsizlik" nedeniyle kabul etmedi: Meclis çoğunluğu ile alınan kararlar artık denetim dışı!

Anayasa Mahkemesi (AYM), Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) TBMM Genel Kurulu’nun Hakimler ve Savcılar Kurulu’na (HSK) beş üye seçmesine ilişkin başvurusunu, 11’e karşı 4 oyla “görevsizlik” gerekçesiyle reddetti. AYM, gerekçeli kararını 10 Kasım tarihli Resmî Gazete’de yayımladı.

Mahkeme, Anayasa’nın 148. maddesi gereği denetiminin yalnızca kanunlar, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri (CBK) ve TBMM İçtüzüğü ile sınırlı olduğunu belirterek, TBMM’nin çalışma usul ve esaslarını düzenlemediği gerekçesiyle başvuruyu reddetti. Bu karara çeşitli hukukçulardan tepkiler gelmeye başladı.

Ceza hukukçusu Prof. Dr. Adem Sözüer, AYM’nin kararını "vahim" olarak nitelendirerek, Anayasa'nın üstünlüğü ilkesine aykırı olduğunu vurguladı. Sözüer, yaptığı paylaşımda, AYM'nin TBMM’nin işlem ve kararlarını denetim dışı bırakmasının, "hukuk devletinin asli unsuruna" aykırı olduğunu ifade etti. Sözüer, "Yasama organı'nı da hukuka bağlamak hukuk devletinin asli unsurudur… Bu işlemin denetim dışı bırakılması Anayasa’nın üstünlüğü ilkesine aykırıdır." dedi.

Hukukçular eleştirdi

Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Tolga Şirin ise AYM'nin "eylemli İçtüzük değişikliği" içtihadından geri adım attığını belirterek, bu kararın "Türk anayasa hukuku tarihinde emsali görülmemiş bir denetimsizlik alanı" yarattığını savundu. Şirin, TBMM’nin çoğunluğunun bundan sonra "parlamento kararı" etiketiyle pek çok işlemi yargı denetiminden kaçırabileceğini söyledi.

CHP Grup Başkanvekili Murat Emir de AYM kararına tepkisini dile getirerek, iktidarın kritik düzenlemeleri “parlamento kararı” kılıfıyla yargısal denetimden kaçırabileceğini, bunun muhalefetin temsil ve denetim haklarını fiilen sıfırlayabileceğini belirtti. Emir, “TBMM çoğunluğuna tehlikeli bir alan açıldı… Bu karanlık hepimizi yutar” diyerek, bu kararın demokratik denetim mekanizmalarına ciddi bir zarar vereceğini savundu.

Gerekçeli Kararda Neler Var?

AYM, söz konusu TBMM kararının Anayasa’nın 159. maddesi kapsamındaki HSK üyelerinin seçimi ile ilgili olduğunu belirterek, İçtüzük kuralı niteliği taşımadığı için anayasallık denetimine tabi tutulamayacağına karar verdi. Ancak, karşı oy yazılarında, kararın “etiket” üzerinden denetimden kaçmanın hukuk devleti ilkesiyle çeliştiği vurgulandı.

Bu karar, TBMM’nin bazı kararlarının yargı denetiminden kaçırılmasına olanak tanıyacak bir emsal yaratmış oldu. Bu gelişme, özellikle muhalefet partileri tarafından demokrasi ve hukuk devleti ilkeleri açısından tepkilere yol açarken, ilerleyen dönemde benzer uygulamaların artabileceği uyarılarına yol açtı.