TBMM'de Vakıflar Kanunu'na yönelik eleştiriler: Kültürel alanlar yandaşlara mı açılıyor?

(TBMM) -TBMM Genel Kurulu'nda, vakıf taşınmazları ve kültürel varlıklarla ilgili düzenlemeleri kapsayan kanun teklifinin birinci bölümü üzerindeki görüşmeler sona erdi. CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin, "Asla kamu yararı gözetmeyen bu yasa teklifiyle Müze Gazhane, İstanbul ve Feshane gibi mekanları İstanbulluların elinden almak istiyorsunuz. Bu, başta İstanbul Büyükşehir Belediyesi olmak üzere, tüm CHP'li belediyelerin halka hizmet amacıyla hayata geçirdiği kültür alanlarını yeniden yandaş vakıflara sunma peşinde olduğunuzun bir göstergesidir," şeklinde konuştu.

TBMM Genel Kurulu'nda, vakıf taşınmazları, kültürel varlıklar, tarihi alan yönetimi ve kültür-turizm aktivitelerinde dijital denetimi güçlendirmeyi hedefleyen Vakıflar Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin birinci bölümü üzerine görüşmeler tamamlandı.

Kaya: Milletin malını siyasi tasarrufa dönüştürüyorsunuz

Yeni Yol Partisi Grup Başkanvekili Bülent Kaya ise, "Bu teklifle milletin malını siyasi tasarruf alanına çeviriyorsunuz," dedi.

Karakaş: İktidara sesleniyorum; bu Milletin sırtından geçinmeyi bırakın

İYİ Parti Aydın Milletvekili Ömer Karakaş, şu ifadeleri kullandı: "Kanun teklifinin ismi masum görünüyor ancak içinde birçok konuyu barındırıyor. Turizmden kültüre, arsadan vakıfların taşınmazlarına dek her şeyi bu düzenlemeye dahil etmişsiniz. Toplumsal ve mali etki analizi yapmadan, Anayasa'ya uygunluk gözetmeden yasaları çıkarmak, yasamanın değil, yürütmenin noterliğidir. 1'inci madde, deprem bölgesindeki seyahat acentelerinin borçlarını siliyor; fakat Adana, Diyarbakır ve Gaziantep'teki esnafa ne olacak? Eşitlik ilkesine açıkça aykırı. Yardımlar, şarta bağlı değil, adil olmalıdır. Teklifin 5'inci maddesi Kültür Bakanlığına gelir kapıları açıyor, ama şeffaflık yok. Kültürel mirası marka hâline getirirken gelirin nereye gideceğini denetleyici bir mekanizma kurmuyorsunuz. Kamu kaynaklarını "kültür kılıfı" altında nasıl birilerinin cebine aktarılmasına müsaade edersiniz? Bu durum kabul edilemez."

"Biz muhalefet yapmaktan ziyade, doğruyu doğru, yanlışı yanlış olarak değerlendiriyoruz. Amacımız yalnızca kamu malını ve hukukun üstünlüğünü savunmaktır. Ancak iktidarın önceliği bunlar değil; yandaşlara destek sağlamaktır. İktidarı, bu halkın sırtından geçinmekten vazgeçmeye ve Meclisi noter olmaktan çıkmaya çağırıyoruz. Bu milletin malı, yandaşların kasası olamaz. Bu konuda daha fazla oynamayın. Torba yasalarla düzenlemeler getirilirken, öncelikle 2-3 maddeden 10-15 maddeye çıktılar ve farklı konuları bir arada sunuyorlar; bu yasama pratiği haline geliyor. Her seferinde iktidarın ihtiyaçlarını karşılamak için bunları yasa haline getiriyorlar."

Bu teklifin temel amacı, merkeziyetçiliği arttırmak. Görülen o ki, adalet değil, yönetim merkezi kaynaklarını sarayın kontrolüne almak istiyorlar. Teklif, yerel yönetimlerin elindeki vakıf malvarlıklarını merkezî idareye geçirmek ve yerel halkın uzun yıllardır kullandığı alanları iktidarın denetimine sunmak gibi bir hedefe sahip. Bu nedenlerden ötürü, iktidar yerel yöneticilerden korkuyor. Çünkü bu yöneticiler, halkın doğrudan söz sahibi olduğu son alanlardır. 2024 seçimleri sonrası iktidar kontrolü kaybetti ve bu teklifle kaybettiklerini geri almak istiyorlar. Bu yasayla kamu mülkiyetini vakıf adı altında almak istiyorlar.

Yerel yönetimleri doğrudan etkileyen bu düzenleme, hazineye, belediyeye, özel idarelere ve köy tüzel kişiliklerine ait vakıf kültür varlıklarının devrini genişletiyor. İlk etapta teknik bir düzenleme gibi görünse de, yerel yönetimlerin mülkiyet haklarını ihlal ediyor. Artık taşınmazlar yanında, belediyelere ait şirketler ve iktisadi işletmeler de bu kapsama alınacak ve bu durum, kültür varlıklarının yönetimini Vakıflar Genel Müdürlüğüne devretmiş olacak. Anayasal güvenliği ve yerinden yönetim ilkesini zayıflatır. Kültürel miras yalnızca bir mal değil, aynı zamanda şehrin kimliğidir, bu mirası Ankara'dan yönetmek demokratik yapıyı zayıflatacak. Vakıf mallarının korunması hepimizin ortak hedefidir ama bu, yetkileri tek elde toplamadan ve iş birliği ve denetimi artırmaktan geçmektedir. Bu maddenin geri çekilmesi ve belediyelerin mülkiyet haklarını koruyacak yeni bir çerçevenin oluşturulmasını talep ediyoruz.

Bu yasa teklifi kamu yararını hiçe sayıyor. Müze Gazhane, Feshane, Beşiktaş, Kadıköy İskele Kütüphaneleri ve Yerebatan Sarnıcı gibi değerli alanları İstanbulluların elinden almak istiyorsunuz. Kültürel varlıkların korunması için mülkiyetin sizde olması gerekmiyor, niyet önemlidir. Bu yasa teklifi, başta İstanbul Büyükşehir Belediyesi olmak üzere CHP'li belediyelerin yaptığı kültürel alanları yeniden yandaş vakıflara sunma girişimidir."