TCMB’nin yeni Başekonomistinden çarpıcı asgari ücret analizi: “Zam işten çıkarmayı artırmıyor”

Bu süreçte, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Fed ve JPMorgan’dan transfer ettiği yeni Başekonomist Murat Taşçı’nın geçmiş çalışmaları dikkatleri üzerine çekti. Taşçı’nın Cleveland Fed bünyesinde hazırladığı kapsamlı bir araştırma, Türkiye’deki zam tartışmalarında sık sık dile getirilen “Ücret artarsa işçi çıkarırız” tezini bilimsel olarak çürütüyor.

İşveren söylemlerine bilimsel yanıt

Taşçı’nın Didem Tüzemen ve Marianna Kudlyak ile birlikte 2022’de yayımladığı “Asgari Ücret Artışları ve Boş Pozisyonlar” başlıklı çalışma, OECD ülkelerinde pandemiden normalleşmeye geçiş sürecinde ücret dinamiklerini mercek altına aldı. Araştırmanın bulgularına göre:

• Asgari ücret artışları işten çıkarma eğilimini artırmıyor.

• İşverenlerin karşı karşıya olduğu asıl sorun maliyet değil, çalıştıracak eleman bulamamak.

Rapor, özellikle düşük ücretli sektörlerde patronların yaşadığı sıkıntının zamdan değil, iş gücü eksikliğinden, yetkinlik yetersizliğinden ve demografik faktörlerden kaynaklandığını ortaya koydu.

“Maaş değil, iş gücü sıkıntısı”

Araştırma, işverenlerin ücret artsa bile mevcut çalışanlarını elde tutmayı tercih ettiğini, boş pozisyonları doldurmakta ise zorlandığını gösteriyor. Böylece iş dünyasında yıllardır dile getirilen “Zam işsizliği artırır” savının karşılığı olmadığı bilimsel olarak ortaya kondu.

Düşük gelirlinin alım gücü yükseliyor

Taşçı’nın çalışmasının bir diğer önemli bulgusu ise şu:

• Asgari ücret artışları, düşük gelirli kesimlerin satın alma gücünü kayda değer biçimde iyileştiriyor.

Buna karşın rapor, sadece ücret artışının yapısal sorunları çözemeyeceğini; eğitimden göç politikasına, çalışma koşullarından verimliliğe kadar çok yönlü reformlara ihtiyaç olduğunu belirtiyor.

Küresel tablo Türkiye tartışmalarını doğruluyor

Araştırmada yer alan uluslararası karşılaştırmalar şu eğilimleri ortaya koyuyor:

• Birçok ülkede son 10 yılda asgari ücret artışları tarihi seviyelere çıktı.

• Zamlar boş pozisyon sayısını azaltmadı; işverenler hâlâ eleman bulmada güçlük çekiyor.

• Ücret artışlarının genel olarak işten çıkarmalara yol açmadığı görüldü.

• Düşük gelirli çalışanların refahı belirgin biçimde arttı.

Türkiye'deki tartışmaları doğrudan ilgilendiren sonuç

Raporun bulguları, Türkiye’de iktidar ve işveren çevrelerinin sıklıkla dile getirdiği iki iddianın aksine duruyor:

• “Asgari ücret enflasyonu artırır.”

• “Zam işsizliği patlatır.”