Nuray Babacan

Hükümetin bayram sürprizi, önümüzdeki hafta TBMM açıldıktan sonra görülecek. Ülkenin hızla değişen gündeminde AKP’li grup başkanvekilinin “Zaten 9. Yargı Paketinde hiç olmadı” dediği etki ajanlığı maddesi, masada aynen duruyor. Üstelik bu açıklamadan sonra yaptığımız araştırmalar, maddenin aynen Meclis’e gönderilmesinin planlandığı yönünde.

Her faaliyeti, “yabancı etkisine” veya moda deyimle “dış güçlere” bağlama olasılığı olan bu hükme, TCK’da bırakın casusluğu, sadece devlet sırlarıyla ilgili 15 madde varken, neden ihtiyaç duyulduğu ciddi tartışma konusu.

CASUS MADDESİ

Kamuoyunun etki ajanlığı olarak bildiği, “yabancı etkisiyle yapılan tüm faaliyetler” olarak açılabilecek bu düzenleme günlerdir tartışılıyordu. Bayramdan hemen önce AKP Grup Başkanvekili Emin Akbaşoğlu’nun “Bugün basına yansıyan birtakım haberlere şahit olduk. Aslında hakikaten gerçeği yansıtmayan ve üzüntü verici bir şekilde basına yansıyan bir durum söz konusudur. 9. Yargı Paketi'ne ilişkin çalışmalarımızda etki ajanlığına ilişkin herhangi bir düzenleme, çalışma başından itibaren bulunmamaktadır” sözleri kısmen rahatlama yarattı.

ADI DEĞİL RUHU DURUYOR

Ancak, açıklamanın eksik yanları var. Zaten taslak metinde “etki ajanlığı” ifadesi hiç yer almadı. TCK’nın 339’ncu maddesine ek olarak planlanan çalışmanın “içeriği” açısından diğer birçok ülkede uygulanan “etki ajanlığı” düzenlemesini çağrıştırdığı için bu ismi aldı.

“Gerçekte neler oluyor?” diye baktığımızda, taslak metindeki tartışmalı maddenin aynen durduğunu gördük. Grup Başkanvekili Akbaşoğlu’nun açıklamasından sonra görüştüğümüz AKP kurmayları, hiç de aynı şeyi söylemediler. Hükmü savunanlar halen şunu söylüyorlar:

İLGİNÇ SAVUNMA

“En çok tartışılan etki ajanlığı konusunda bir çerçeve çizildi. Türkiye’de başka ülke ve istihbarat örgütleri adına suç işleyen, adam kaçıran, belge bilgi toplayan v.s yönelik bir ceza öngörülüyor. Kamuoyunda tartışıldığı gibi bir durum yok. Gürcistan örneği ile benzerliği de yok. Basına yasak gelecek veya her görüşünü açıklayan etki ajanı olarak değerlendirecek anlayışı doğru değil. Tamamen yabancı ülkeler adına Türkiye’de suç işleyenlerin tanımı yapılıyor…”

GEÇMİŞ ÖRNEKLER

Muhalif yazarlara, gazetecilere, sanatçılara ve iktidarı eleştiren STK’lara, “dış güçlerin adamı” damgası vurulmasına ilişkin çok sayıda örnek yaşanınca endişe etmemek mümkün olmuyor. Siyasal iktidarların kendi öncelikleri ve çıkarları için yasa maddelerini eğilip bükmesinin çok örneği var. O yüzden sivil hayatı daraltmak adına yapılan her yasal düzenlemenin endişe ve korku yaratması çok normal. Dünyada da çok örneği var. Ukrayna savaşına karşı çıkan Rus yazar ve sanatçıların “yabancı ajan” olarak suçlanması gibi.

TASLAK NE DİYOR?

Daha önce haber yapılan taslak metindeki “tartışmalı madde” okunduğunda oldukça yoruma açık görünüyor;

“Bu bölümde düzenlenen suçları oluşturmamak kaydıyla, Devletin güvenliği veya iç veya dış siyasal yararları aleyhine yabancı bir devlet veya organizasyonun stratejik çıkarları veya talimatı doğrultusunda;

*Türk vatandaşları veya kurum ve kuruluşları ya da Türkiye’de bulunan yabancılar hakkında araştırma yapan veya yaptıranlar,

*Türkiye’de suç işleyenler, hakkında, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası verilir. Fiilin, bu bölümde düzenlenen suçlar dışında başka bir suç oluşturması halinde hem bu suçtan hem de ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur.

*Fiil, savaş sırasında işlenmiş veya Devletin savaş hazırlıklarını veya savaş etkinliğini veya askerî hareketlerini tehlikeyle karşı karşıya bırakmış ise faile sekiz yıldan on iki yıla kadar hapis cezası verilir.

*Suçun, milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birimler ile proje, tesis ve hizmetleri yerine getiren kurum ve kuruluşlarda görev yapanlar tarafından işlenmesi halinde verilecek ceza bir kat artırılır.

*Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır.”

ÇOK TARTIŞILACAK

Okunduğunda sıradan bir “casusluk” maddesi gibi görünen bu düzenlemenin TCK’da toplam 3 ayrı bölümde onlarca maddeyle düzenlenen aynı konuları yeniden düzenlemesi herkesi şüphelendiriyor. Son dakikada talimatla masadan kaldırılmazsa, hüküm aynen duruyor. Bayram sonrası TBMM’deki çalışmalara hazırlananlara duyurulur…