Çocuklarımız için itibardan tasarruf zamanı!

2026 yılı bütçesinin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndaki görüşme takvimi belli oldu. Bir ay sürecek görüşmeler 30 Ekim'de başlayacak, 28 Kasım'da tamamlanacak. Peki hangi bakanlığa ne kadar bütçe ayrılacak? Hep birlikte takip edeceğiz ama önce isterseniz gelin 2024 yılında bütçede kime ne kadar pay ayrıldığını yeniden hatırlayalım.

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bütçesi; Ticaret Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlıkları bütçelerini geride bırakmıştı. 2023 yılında 91 milyar 824 milyon lira olan Diyanet bütçesi yüzde 41 oranında artarak 130 milyar 119 milyona yükselmişti.

Peki eğitime ne kadar pay ayrıldı dersiniz? 2014 yılı bütçesinde yüzde 12,8 olan MEB bütçesinin merkezi bütçe içindeki oranı 2024 yılı bütçesinde yüzde 9,8’e kadar geriledi. Diyanet bütçesi yüzde 41 artarken Millî Eğitim Bakanlığı’nın bütçesi yüzde 32,87 arttı. Eğitim-Sen okullarda yaşanan temizlik krizi, taşımalı eğitim, öğrenci yoksulluğu, beslenme problemleri, eğitimin genel niteliği gibi en temel sorunlar sürerken Bakanlığa ayrılan payın bu sorunları çözmeye yetmeyeceğini açıklamıştı. Öyle de oldu. 2024-2025 örgün eğitim istatistiklerinde okullaşma oranında geriye gittik, milyonlarca çocuk okul dışında kaldı. Özellikle lise çağında okul dışında kalan çocuk sayısı 1 milyonu geçti. Ortaokuldan mezun olan 300 bine yakın öğrenci ise liselere kaydolmadı. Bunun en temel nedenlerinden biri de yoksulluk.

OKUL YEMEĞİ ÇOCUKLARIN HAKKI

Saraya ayrılan bütçenin günlük karşılığı 47 milyon TL, Diyanet’e ayrılan bütçenin günlük karşılığı ise 361,4 milyon TL. Hatırlayalım Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İtibardan tasarruf olmaz” demişti. İtibar saraylar inşa etmekle, bir günlük elektrik bedeli 14 bin eve eş değer bir şatafatla olmuyor. Türkiye, eğitimde Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü (OECD) ülkelerinin gerisinde. Üç yılda bir yapılan PISA Araştırması’nın son verilerinde Türkiye matematik, fen ve okumada OECD ortalamasının altında kaldı. Çocukların doğru beslenemediği, yoksullukla mücadele edilen bir toplumdan sağlıklı, iyi eğitimli bireyler çıkar mı? İnsanın en temel ihtiyacı olan beslenme çözülmeden sorunlar halledilebilir mi?

Derin Yoksulluk Ağı platformu okul yemeğinin her çocuğun hakkı olduğunu vurguluyor. Dünya Okul Yemekleri Koalisyonunun çalışmalarını takip eden ve Türkiye’nin de bu koalisyonda olması için çalışmalar yürüten Derin Yoksulluk Ağı ekibinden Önder Uçar Türkiye’de devletin geçen yıl şubat ayında anaokullarında okul yemeği desteği vereceğini açıkladığını ancak daha sonra mali politikalar nedeniyle bunun yapılmadığını belirtiyor. İşin daha kötü tarafı da hükümetin buna ilişkin bir politikasının olmaması. Bütçe görüşmelerinde yer alan tüm devlet erkanının dikkatine sunuyoruz. Her çocuğun okulda bir öğün yeme hakkı varken, Anadolu gibi bir coğrafyada neden çocuklarımız okula aç gidiyor? Tarım, hayvancılıkta veriler sarsıcı, onu bir tarafa bırakalım ancak küçük çiftçilerle anlaşmalar yapılamaz mı? Çocukların beslenmesi için bir teşkilat oluşturulamaz mı? Bir devletin itibarı saraylarıyla değil, çocuklarıyla kadınlarıyla belli olur devletlular!

İsterseniz şimdi de dünyada yapılan iyi örneklerden söz edelim. Derin Yoksulluk Ağının da üye olduğu bir oluşum var: Okul Yemekleri Koalisyonu (School Meals Coalition). Kimdir bunlar ve ne iş yaparlar?

Okul Yemekleri Koalisyonu Hakkında

2021'de yaşadığımız COVID-19 salgını sonucunda milyarlarca çocuk okula gidemedi, yoksulluk arttı, gıda tedarik zincirleri sekteye uğradı. Bu krizlerin birbiriyle bağlantılı etkileri karşısında hükümetler acil çözümler aramaya başladı. İşte bu çözümlerden biri de Okul Yemekleri Koalisyonu (School Meals Coalition) oldu. Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF’in de desteklediği bu oluşum dezavantajlı çocuklara besleyici gıdalar sağlamaya çalışan bir organizasyon. 100’den fazla ülkenin üye olduğu koalisyonda Polonya’da öğrencilerin yüzde 41’i, Şili’de yüzde 68’i, Güney Afrika Cumhuriyeti’nde öğrencilerin yüzde 72’si, Brezilya’da ise yüzde 92’si okulda yemek yiyebiliyor. https://schoolmealscoalition.org/ sayfasında yer alan bilgiye göre bu koalisyon dünya genelinde okul öncesi, ilkokul ve ortaokul çağındaki 418 milyon çocuğa ulaştı. Aynı zamanda koalisyon, çocuklara okulda yemek yemelerini sağlamanın yanı sıra tedarik zincirlerinde yer alan küçük çiftçileri de desteklediklerini açıklıyor. Düşünün bu ülkede plansız tarım üretimi ve politikaları nedeniyle gün geliyor çiftçi domatesi yollara döküyor, gün geliyor soğanını, patatesini tarladan toplamıyor. Bu oluşumda yer alarak hem çocukların okula aç gitmelerini engelleyebilir hem de yapılacak iş birlikleriyle küçük çiftçilerin yaşamalarını sağlayabiliriz.

Okul yemeği her çocuğun hakkı. Çocuklarımızı bu haktan yeni bütçe görüşülürken mahrum bırakmayalım. Bu sorumluluk devleti yönetenlerindir.