Her tercih döneminden sonra hiçbir adayın yerleşmediği bölüm sayısı üzerine spekülasyonlar yapılır. Bu yıl “779 bölümün hiç tercih edilmediği” yazıldı. Bu sayının yanıltıcı olduğunu düşünüyorum. Peki doğrusu ne?
Burada sadece lisans programlarına odaklanacağım. ÖSYM tarafından yayınlanan dosyada tam 12.265 program var ve bu programların 630 tanesine sıfır aday yerleşmiş görünüyor. (Bu 630 programın 244’ü yurtdışı üniversitelerde ve ücretli olan bu programlardaki boşluklar şaşırtıcı değil.) Bu listeye bakıp tercih edilmeyen bölüm çıkarımı yapmak yanlış. Örneğin bu listede bir vakıf üniversitesi programı 3 farklı program (burslu, %50 indirimli, ücretli) imiş gibi görünüyor. Dolayısıyla listeye biraz daha dikkatli bakmak gerek.
Vakıflar
Vakıf üniversitelerinde toplam 179 programa hiç öğrenci yerleşmemiş. Bu programların 134 tanesi ücretli, 45 tanesi de %50 indirimli. Fakat burslu programların tamamı tümüyle dolmuş. Örneğin bir vakıf üniversitesinin bir bölümüne burslu 12 aday, %50 indirimli 68 aday yerleşmiş, fakat kılavuzda ayrı bir program olarak görünen ücretli kontenjanına kimse yerleşmemiş. Bölümün toplam 85 kontenjanın 80’ı (yani %94’ü) dolmuş. Ücretli kontenjanın boş kalmış olması üniversitenin bütçesini yorabilir ama bu bölümün tercih edilmediğini göstermez. Vakıf üniversitelerinin toplam 16.242 burslu kontenjanlarının %100 dolmuş olması, vakıf üniversitelerinin bölüm açma kararlarının başarılı olduğunun göstergesi sayılabilir. Peki devlette durum nedir?
Devlet
Devlet üniversitelerinde ise toplam 207 programa hiç öğrenci yerleşmemiş. Fakat bu sayı epey yanıltıcı. KKTC uyruklulara ayrılmış olan kontenjanlar kılavuzda ayrı birer program gibi görünüyorlar. Hiç tercih edilmeyen programların 151’ı KKTC uyruklulara ayrılmış birer-ikişer kontenjanlı “program”. Tercih edilmeyen programların 10 tanesi de ya bir devlet üniversitesinin KKTC kampüsünde verilen, ya da UOLP anlaşmaları çerçevesinde kısmen yurt dışında verilen, yani ücretli olan programlar. Bunları çıkarırsak, tam 46 ücretsiz devlet üniversitesi programına hiçbir adayın yerleşmediği sonucuna varırız. Bu 46 programın tümü iki fakültede: eğitim ve mühendislik!
Eğitim
Tam 25 Fen Bilimleri Öğretmenliği programına hiç aday yerleşmemiş. YÖK bu programın popüler olmadığını bildiğinden, bu 25 bölümün her birine sadece 10 kontenjan vermiş ama bu kesinti yeterli olmamış. YÖK’ün tümüyle dondurmaya kıyamadığı 25 bölümü adaylar dondurmuşlar! Bu 25 Fen Bilimleri öğretmenliği programının yanında, 3 Kimya 2 de Biyoloji öğretmenliği programı adaylar tarafından reddedilmiş. Adayların beklentileri gelecekte ülkede Fen Bilimleri alanında pek fazla atama yapılmayacağı yönünde.
Mühendislik
5 Çevre, 3 Harita, 2 Maden Mühendisliği programının yanı sıra, birer Gıda, Makine, Malzeme, Metalurji, İnşaat ve Jeoloji Mühendisliklerine de hiç öğrenci yerleşmemiş. Hiç adayın yerleşmediği 46 programın tamamı 35 taşra üniversitesinde. Bu grupta üçer program ile Atatürk, Fırat ve Niğde üniversiteleri başı çekiyor.
Piştiye dörtlü yok
Hiç adayın yerleşmediği bölüm sayısı sorunun çarpıcı fakat küçük bir parçasını teşkil ediyor. 46 tane sıfır çeken programın yanında, 23 programa sadece 1 kişi yerleşmiş (bunların 13’ü öğretmenlik, 10’u mühendislik), 30 programa sadece 2 kişi yerleşmiş (11’i öğretmenlik, 16’si mühendislik, üçü mimarlık), 16 programa ise sadece 3 kişi yerleşmiş (3’ü öğretmenlik, 13’ü mühendislik). Özetle, tam 115 programa yeni yerleşen öğrenciler kendi aralarında pişti bile oynayamayacaklar. Bu programların tümünün eğitim ve mühendislik-mimarlık fakültelerinde olması aslında çözüme de işaret ediyor.
Vakıf-Devlet
Ücretsiz devlet programlarını vakıf üniversitelerinin burslu programları ile kıyasladığımızda, vakıfların daha rasyonel kontenjan planlaması yaptığı sonucuna varıyoruz. Vakıflarda burslu programlar tümüyle dolarken, devlette tam 46 programa bir tek aday bile yerleşmemiş. Görünen o ki, YÖK’ün son iki yılda başarıyla uyguladığı kontenjan kısma çabalarını sürdürmesi gerekiyor.
