
Uğur Ergan
OSMAN HAMDİ RESMİNİN İLGİNÇ YOLCULUĞU
Daha önce Türk resim sanatının en önemli ismi Osman Hamdi Bey’in “Preparing Coffee” (Kahve Hazırlamak) isimli tablosunun Londra’da dünyaca ünlü müzayede evi Sotheby’s’de satışa çıkacağını yazmıştım.
Bu muhteşem tablonun, 29 Nisan’da yapılan müzayedede yaklaşık 52 milyon TL’ye (1 milyon 16 bin sterlin) ismi açıklanmayan bir koleksiyonere satıldığını haberlerde duymuşsunuzdur. 50 oryantalist resmin satışa çıktığı müzayadede Osman Hamdi Bey’in eseri açık artırmada en yüksek değer gören resim oldu.
Bu hafta da, eserin geçmişiyle ilgili ilginç bilgiler aktarmak istedim. “Preparing Coffee” Osman Hamdi'nin birçok eser çıkardığı ve en üretken dönemi olarak bilinen 1881 yılına ait. Eser yapıldığı yıl Sébah & Joaillier tarafından fotoğraflanmış. Eserin cam negatifi de İstanbul Alman Arkeoloji Enstitüsü Arşivi'nde. Yani tablonun siyah-beyaz fotoğrafı bulunuyor.
GÜRCİSTAN’DAN AVUSTURYA’YA
Eserin nerede olduğuna dair kısa süre öncesine kadar bilgi sahibi olunulmadığını belirten Sotheby's'e göre resim, 1910 civarında Gürcistanlı bir sanat koleksiyoncusu olan Prens Sadık Yadigarov tarafından satın alındı ve ardından tablo oğlu Archil'e geçti. 1930 civarında, Archil ile evlilik yoluyla akrabalığı olan Viyana'daki özel bir koleksiyoncu tabloyu satın aldı. Eser, 2008'e kadar miras yoluyla aynı ailenin koleksiyonunda kaldı. Tablo daha sonra Avusturya içinde yine el değiştirerek başka bir özel koleksiyona geçti ve satışa çıkana kadar bu ailenin koleksiyonundaydı.
Topkapı Sarayı'nın harem bölmesi olabilecek hayali bir iç mekanda kahve hazırlayan iki genç kadını gösteren tablonun iç mekanında kolon, objeler ve arka planda zengin fayansların tasvir edilmesi dikkat çekiyor. Tabloda ayakta kaftanıyla duran kızın, Osman Hamdi’nin 2019’da 6.3 milyon sterline satılan “Kuran Okuyan Kız” ile aynı kişi olduğu değerlendiriliyor. 144 yıl önce yapılmış olmasına rağmen resmin kondüsyonunun çok iyi olduğu, bunun da Osman Hamdi’nin yurtdışından getirttiği kaliteli boya ve diğer mazemelerden kaynaklandığı düşünülüyor.
DOĞANÇAY ESERİNE 5 MİLYON TL
Sotheby’s’den vereceğimiz bir diğer haber, 2013’de kaybettiğimiz çağdaş Türk resminin önemli isimlerinden Burhan Doğançay’la ilgili. Doğançay’ın “Breakthrough” serisinden olan 1975 yılına ait tuval üzerine akrilik çalışması da Sothebys’de satışa sunuldu. 60,1 x 90,3 santimetre ebatlarındaki bu eser, Sotheby’s’in müzayede katoloğunda şöyle tanıtılmış:
“Küresel sosyal ve politik değişimin damga vurduğu bir dönemde Doğançay bakışlarını kentsel duvarlara çevirdi ve onları kamusal yaşamın ham ifadelerini taşıyan tuvaller olarak gördü. Grafiti, yırtık posterler ve görsel gürültü katmanlarıyla kaplı bu duvarlar, ifade özgürlüğünün ve toplumsal yorumların güçlü sembolleri haline geldi. Bunlar, ‘Doors, Ribbons, Cones, Double Realism, Grego's Walls ve Breakthrough’ gibi bir dizi farklı çalışmayla ortaya çıkan, 60 yıllık kariyeri boyunca yaptığı uygulamaların özünü oluşturacaktı. ‘Breakthrough’ serisinin bir parçası olan bu çalışma, Doğançay'ın imzası olan trompe-l'oeil tekniğinin bir örneğidir. Kırmızı, beyaz ve siyahtan oluşan çarpıcı bir paletle sunulan bu çalışma, yüzeyden fışkıran yırtık ve katmanlı kağıt yanılsamasını çağrıştırıyor.”
Müzayedede 5 milyon TL’den fazla fiyat gören Doğançay eserinin Ankara’dan satın alındığını duydum.