Emre Özpeynirci

Türkiye’de otomobil sahibi olmak artık bir ihtiyaçtan öte, bir dayanıklılık hikayesi haline geldi. Tüketici araç almak istiyor ama ekonomik gerçekler onun önüne dev bir duvar örüyor. O yüzden bu soruyu artık yüksek sesle sormak gerekiyor: Tüketici gerçekten eskiye razı olmak zorunda mı?

2025’in ilk üç ayı geride kaldı. Otomobil pazarında ‘ikinci el’ cephesi ise beklentilerin altında bir performansla yıla giriş yaptı. Rakamlar net: satışlar azalıyor, araçlar yaşlanıyor, pazar yorgun. Mart ayında toplamda 555.093 adet ikinci el otomobil el değiştirdi. Bu geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4,38’lik bir daralma anlamına geliyor. Aslında şubat ayına kadar üst üste 7 ay büyüyen 2.el pazarı son 2 aydır yeniden düşüşe geçti. Yılın ilk çeyreği genelinde de benzer bir tablo var. Ocak-Mart toplamında pazar, geçen yıla göre yüzde 3,40 küçüldü.

Dikkat çekici olan sadece adetlerdeki düşüş değil. Türkiye ikinci el otomobil pazarında araçların yaş ortalaması hızla yukarı çıkıyor. 10 yaş ve üzeri araçlar, pazarda yüzde 57 paya ulaşmış durumda. Daha da çarpıcısı; satılan her 5 otomobilden yalnızca 1’i, 0-4 yaş aralığında. Geri kalanı “yaşlı.” EBS Danışmanlık’ın tablosu bize şunu söylüyor: Tüketici yeniye ulaşamıyor. Ya da daha doğru bir ifadeyle, yeni artık çok pahalı. Sıfır otomobil fiyatlarındaki astronomik artışlar, krediye erişimdeki zorluklar, yüksek faiz oranları ve genel ekonomik belirsizlik; tüketiciyi eskiye razı olmaya zorluyor. Bir başka ifadeyle, Türkiye’de otomobil artık sadece ulaşım değil, aynı zamanda dayanıklılık mücadelesi.

GENÇLEŞMEDEN BÜYÜYEMEZ

2.el şirketleri, galericiler ve al-satçı diye tabir edilen küçük oyuncular da bu durumdan memnun değil. Eskiden rahatça çevrilen 3-5 yaşındaki “temiz araçlar”, artık ya bulunamıyor ya da çok yüksek fiyatlara satıldığı için talep görmüyor. Öte yandan vatandaş da elindeki aracın yerine daha iyisini koyamayacağını bildiği için, satmaya yanaşmıyor. Birbirine bakan ama adım atmayan bu iki tarafın arasında ise pazar durgunlaşıyor. “Peki ya çözüm?” Aslında basit ama kolay değil. Pazarın gençleşmesi için ya sıfır araç fiyatları erişilebilir hâle gelecek, ya da ikinci elin içinde daha genç araçların dolaşımı artırılacak. Bunun için; hurda teşviki benzeri çözümler, düşük faizli taşıt kredileri, ya da sıfır araç satışında vergi düzenlemeleri gibi yapısal adımlar gerekiyor. Aksi hâlde bu yaşlanma sadece pazarın değil, yolların da güvenliğini tehdit etmeye devam edecek.

Bugün ikinci el pazarı hâlâ büyük. Yılın ilk çeyreğinde 2 milyon aracın el değiştirmesi azımsanacak bir rakam değil. Ama bu hacmin nitelik olarak da büyümesi şart. Gençleşmeyen bir ikinci el pazarı, aslında sadece rakam büyütür; kalite değil.

Orta ve alt gelir grubu için tek seçenek 10 yaş üstü

Hem Türkiye’deki araç parkının hızla yaşlanması hem de uzun süredir satılan 2.el otomobillerin yüzde 57’sinin 10 yaş ve üstünde olması bize otomobilin hâlâ temel bir ihtiyaç olduğunu, ama yeni araçlara erişimin büyük ölçüde imkânsız hale geldiğini, toplumun ise bu zorluğa rağmen mobil kalmaya çalıştığını gösteriyor. Bu da ekonomik eşitsizliği, tüketim tercihlerini ve sosyokültürel alışkanlıkları çok net biçimde ortaya koyuyor. Aslında rakamların bize anlattığı en açık mesaj; nüfusun büyük bir kısmının sıfır veya genç ikinci el araçlara ulaşma gücü yok. 10 yaş üstü araçlar, daha düşük fiyatlı oldukları için orta ve alt gelir grupları için tek seçenek haline geliyor. Bu da orta sınıfın daraldığını, büyük bir kesimin asgari ihtiyaçlarını dahi zor karşılayabildiğini gösteriyor. Ama aracın yaşı ne olursa olsun, Türkiye'de otomobil sahibi olmak hâlâ bir statü göstergesi. 10 yaş üstü, eski teknolojili, yakıt tüketimi fazla bir araç bile kişisel özgürlük, sosyal konum ve prestij için tercih ediliyor.

Renault zirvede, Fiat ve VW takip ediyor

Türkiye’de ilk çeyrek sonunda 1.627.399 adet 2.el otomobil satılırken, yüzde 16,71’lik payla Renault birinci, yüzde 13,75’lik payla Fiat ikinci, yüzde 10,35’lik payla Volkswagen üçüncü sırada. Bu üç markayı Opel, Ford ve Hyundai takip ediyor. Sıfır otomobil satışlarında da lider olan Renault her yaş grubunda ilk sırada yer alırken, Fiat 7-9 yaş dışında tüm gruplarda ikinci sırada. Sadece 7-9 yaş aralığında ikinci sırada Volkswagen’in tercih edildiğini görüyoruz. BMW ve Mercedes’in 2.el otomobil satışlarında ilk 10’da yer alması da dikkat çekiyor. BMW, 72.994 adet satışla 8’inci, Mercedes ise 64.327 adetle 10.sıradan listeye girdi.

Türkiye’nin ilk 2.el elektrikli araç fuarı

İkinci el araç sektöründe sunduğu yenilikçi çözümlerle öne çıkan 2plan, Türkiye’nin ilk “2.El Elektrikli Araç Günleri” etkinliğine ev sahipliği yapacak. 25-27 Nisan tarihlerinde 2plan Terminal Etiler’de düzenlenecek bu etkinlikte, 50’ye yakın farklı modelde ikinci el elektrikli araç aynı anda sergilenecek. İkinci el elektrikli araçların kullanım koşulları, şarj altyapısı, teknik özellikleri, finansmanı ve pazardaki gelişimi gibi başlıklarda değerli görüşlerin paylaşılacağı etkinlik, aynı zamanda ziyaretçilere farklı marka ve modellere ait araçları birebir inceleme fırsatı sunacak.