YÖK’ten yapılan açıklamada, yükseköğretim lisans ve ön lisans programlarından 2022 yılında 903 bin 673 kişinin programları bitirerek diploması almayı hak kazandığı, bitirme diploması alanların 773 bin 325’nin kamu, 127 bin 957’sinin vakıf, 2 bin 391’nin vakıf meslek yüksekokulu programları mezunu olduğu bilgisi yer almakta. 2022 yılında mezun olan 903 bin 673 kişi, 2018-19 yılında yükseköğretim programlarına kayıt yaptıran 1 milyon 492 bin (Açık ve uzaktan öğretim dahil) kişi ile daha önceki yıllarda kayıt yaptırmış ancak mezun olamamış kişilerden oluşmakta. YÖK verilerinden, 588 bin 327 kişinin programlardan mezun olma başarısı gösteremediği anlaşılmakta.

TÜİK’in yükseköğretim istihdam göstergeleri 2022 bülteninde yer alan bilgilerde ise lisans mezunlarında kayıtlı istihdam oranının 2022 yılında %71,7, ön lisans mezunları için kayıtlı istihdam oranının ise 2022 yılında %64,9 olarak gerçekleştiği belirtilmekte. Bu hesaplamaya göre 2022 yılında yükseköğretim diploması alan lisans ve ön lisans mezunlarının %31’7’si herhangi bir işe başlama olanağı bulamadı.

TÜİK Bülteninde Yer Alan Bulgularda;

-Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması: Eğitim ve Öğretim Alanları 2013’e (ISCED-F, 2013) göre, lisans seviyesinde kayıtlı istihdam oranının en yüksek olduğu ilk beş alanın; sağlık ve refah (%82,8), mühendislik, imalat ve inşaat (%78,4), eğitim (%78,1), bilişim ve iletişim teknolojileri (%76,2) ile doğa bilimleri, matematik ve istatistik (%71,8) olduğu görülmekte.

-Ön lisans mezunlarının, Uluslararası Standart Eğitim Sınıflaması: Eğitim ve Öğretim Alanları 2013 (ISCED-F, 2013)'e göre kayıtlı istihdam oranının en yüksek olduğu ilk beş alan; mühendislik, imalat ve inşaat (%73,0), bilişim ve iletişim teknolojileri (%67,5), doğa bilimleri, matematik ve istatistik (%67,4), hizmetler (%67,3) ile tarım, ormancılık, balıkçılık ve veterinerlik (%67,1) olduğu bilgisi yer almakta.

Mezunların iş bulma süresi uzuyor

TÜİK Bülteninde yer verilen sayısal bulgular lisans ve ön lisans programlarını bitirenlerin iş bulma sürelerinin bir önceki yıla göre uzamakta olduğunu göstermekte. Bu verilere göre,

- Lisans mezunlarında ortalama ilk iş bulma süresi 2021 yılında 13,6 ay iken bu süre 2022 yılında 13,9 ay oldu. 

-Lisans mezunları için ilk iş bulma süresinin en kısa olduğu ilk beş eğitim ve öğretim alanı; sağlık ve refah (8,3 ay), mühendislik, imalat ve inşaat (11,3 ay), eğitim (11,4 ay), bilişim ve iletişim teknolojileri (11,8 ay) ile hizmetler (13,0 ay) olarak gerçekleşti.

-Ön lisans mezunlarının ortalama ilk iş bulma süresi ise 2021 yılında 14,8 ay iken 2022 yılında 15,3 ay olarak hesaplanmakta.

-Ön lisans mezuniyet alanları göz önüne alındığında, ilk iş bulma süresinin en kısa olduğu ilk beş eğitim ve öğretim alanı; hizmetler (13,0 ay), doğa bilimleri, matematik ve istatistik (13,2 ay), mühendislik, imalat ve inşaat (13,9 ay), sağlık ve refah (14,7 ay) ile bilişim ve iletişim teknolojileri (15,8 ay) olarak gerçekleşmekte.

Ortalama kazancın en yüksek olduğu bölüm pilotaj

Bu başlık altında örneklem alınan 33 meslek arasında pilotaj mesleği ortalama kazancın en yüksek olduğu bölüm olarak ilk sırada gelmekte.

Lisans mezunlarının aylık ortalama kazancı en yüksek olan beş bölüm sırasıyla; pilotaj, uçak mühendisliği, matematik mühendisliği, havacılık elektrik ve elektroniği, uçak bakım ve onarım, ön lisans mezunlarının aylık ortalama kazancı en yüksek olan beş bölüm; polis meslek eğitimi, perakende satış ve mağaza yönetimi, uçak teknolojisi, marka iletişimi ile elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtımı oldu.

Sonuç olarak, işsizlik kanayan büyük bir yara. Üniversiteye girmek, mezun olmak yetmiyor. Mezun olduktan sonra kendi alanında iş bulmak, özellikle yukarıda belirtilen alanlar dışında iş bulmak oldukça zor. Mezunlar ya okurken ya da mezun olduktan sonra kendi alanlarının dışında farklı alanlarda sertifika programlarına katılarak kariyer standartlarını yükseltmeye çalışıyor. Buna rağmen istihdam olanağı bulma süresi giderek uzamakta ve zorlaşmakta. Ülkemizde üniversiteli olmakta, üniversiteyi okumakta, mezun olduktan sonra bir istihdam olanağı bulmakta oldukça pahalı ve çok meşakkatli bir yolculuk yapmayı gerektiriyor. Üniversiteli mezun sayısının yükselmesi elbette önemli, ancak mezun sayısının artmasının önemi kadar, mezunların yaşantılarını sürdürmesi ve kendilerine sağlıklı, güvenli ve yaşama tutunabilecekleri gelecek kurabilmeleri için mezun olduklarında sürekliliği olan bir işte çalışmaya başlamaları da çok önemli. İş ve istihdam olanakları yaratmak ülkeyi yönetenlerin temel görevi. 12.Kalkınma Planında 2028’e kadar 5 milyon yeni istihdam alanı yaratma hedefi konulmuş olması olumlu ancak, her yıl ortaöğretimden mezun olup bir yükseköğretim programına yerleşmeyen 600 bin ile yükseköğretim programlarından mezun olan 900 bin, toplamda 1 milyon 500 bin kişiye iş imkanı yaratma gerçeği düşünüldüğünde 5 milyon istihdam imkanı hedefinin yetmeyeceğini görmek gerekmekte.