Emre Özpeynirci

2025 yılının ilk yarısında Türkiye'nin otomobil ihracatı, %11,86'lık bir artışla 6.3 milyar doları aştı. Bu rakam her ne kadar olumlu görünse de, ithalatta yaşanan %25,05'lik devasa yükseliş, 10 milyar dolarlık bir ithalat faturasıyla sonuçlandı. Böylece otomotiv dış ticaret açığı, bir önceki yılın 2.3 milyar dolarlık açığını geride bırakarak 3.7 milyar dolara ulaştı. Uzmanlar, ilk 6 ayda yerli otomobillerin pazar payının %30'un altına düşmesinin bu sonucun ana sebeplerinden biri olduğunu belirtiyor.

EN KÂRLI MÜŞTERİ İTALYA OLDU

Dış ticaret dengesinde ülkeler arası farklılıklar dikkat çekiyor.

• Yıllardır en çok ihracat yaptığımız ülke olan Fransa'ya ihracatımız 1 milyar doları aşarken, ithalatımız düşüş gösterdi. Bu durum, Fransa ile olan ticaretimizde 458 milyon dolarlık bir fazla vermemizi sağladı.
• Ancak Fransa, Türkiye’nin “otomobilde en kârlı müşterisi” unvanını 6 ay sonunda İtalya'ya kaptırdı. Türkiye, İtalya'ya 703 milyon doların üzerinde otomobil ihracatı yaparken, sadece 27 milyon dolarlık ithalatla 675 milyon doları aşan dış ticaret fazlası elde etti. İtalya'nın ardından Slovenya da 461 milyon dolarlık fazla ile öne çıktı.

ALMANYA VE ÇİN’İN DURUMU

• Ne var ki, dış ticaret açığının en büyük sorumlusu değişmedi: Almanya. Almanya'ya ihracatımız %4,89 artışla 565 milyon dolara yükselirken, ithalatımızda tam %85'lik bir patlama yaşandı ve 2.8 milyar doları aştı. Bu durum, sadece Alman markalarının değil, aynı zamanda Tesla'nın Berlin üretimi araçlarının da Türkiye'ye yoğun bir şekilde girmesinden kaynaklandı.
• Hükümetin Çin menşeli araçlara yönelik ek vergi ve tedbirleri (servis tebliği gibi) uygulamasına rağmen, Çin'den yapılan otomobil ithalatı %11,64 artarak 962 milyon dolara ulaştı. Yatırım anlaşması yapan BYD’nin bu tedbirlerden muaf olması, ithalatın yükselişinde etkili oldu. Türkiye'nin Çin'e otomobil ihracatı yapmaması nedeniyle, bu tutarın tamamı dış ticaret açığına yazıldı. Bu durum, Çin ile olan otomobil ticaretimizin tek yönlü bir alışverişe dönüştüğünü gösteriyor.
• İspanya ile olan ticaretimizde de benzer bir tablo görüldü. İspanya'dan ithalatımız 1.8 milyar dolara yaklaşırken, ihracatımızın 783 milyon dolarda kalması, bu ülkeyle 995 milyon dolarlık bir açık vermemize neden oldu.

Sonuç olarak Türkiye'nin otomotiv dış ticaret dengesi, artan ithalat baskısıyla daha da kırılgan bir yapıya bürünüyor. Hükümetin yerli üretimi ve cari açığı desteklemeye yönelik politikaları sürerken, pazar dinamikleri ve tüketici tercihleri, ithal otomobillere olan talebin gücünü koruduğunu gösteriyor. Önümüzdeki dönemde bu açığın nasıl yönetileceği ve yerli üretimin rekabet gücünün nasıl artırılacağı, sektörün en önemli gündem maddesi olmaya devam edecek.

Türkiye’nin otomobilde dış ticaret açığının en büyük sorumlusu olan Almanya’dan yeni ithal modeller gelmeye devam ediyor. Geçen hafta Audi, üçüncü nesil Q5 modelini Türkiye’de satışa sundu. SUV versiyonu 6.734.124 TL’den, Sportback versiyonu ise 7.249.284 TL’den başlıyor.

Bazı ülkelerle denge değişiyor

• Otomobil ihracatımız %112,51 gibi rekor bir oranda artarken, Ford Otosan'ın yerel üretim hamlelerine rağmen (Puma ithalatı) ithalatımız %30,15 oranında düştü.
• Bu ülkeye olan ihracatımız artış gösterirken, ithalatımızdaki düşüş dikkat çekti.
• Avusturya'dan yapılan ithalat, %272'lik şaşırtıcı bir artış kaydederken, ihracatımızdaki artış %32,12'de sınırlı kaldı.
• İtalya'nın ardından gelen Slovenya ve Fransa'ya ek olarak, Birleşik Krallık, Polonya ve Belçika gibi ülkelere de 300 milyon doların üzerinde dış ticaret fazlası verdiğimiz görünüyor.
• Tayvan, Tunus, Hırvatistan gibi ülkelere de, küçük rakamlar olsa da, ihracat yaptığımız ve dış ticaret fazlası verdiğimiz görülüyor. Bu, Türkiye'nin otomobil ihracat pazarının çeşitlendiğine dair bir ipucu verebilir.

7 ay sonunda otomobil üretimi ve ihracatı düştü

Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) 2025 yılının ilk 7 aylık dönemine ilişkin verileri açıkladı. Ama ithalat verileri daha geç yayınlandığı için dış ticaret sonuçları ay sonunda belli oluyor. Temmuz ayında geçen yılın aynı ayına göre üretim yüzde 10, ihracat yüzde 14 artış gösterdi. Otomobil üretimi ise temmuzda sadece %1,1 artarken, ihracatında %2,5’lik kayıp yaşandı. Yılın ilk 7 aylık dönemine baktığımızda ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1 artış gösteren toplam üretim 834 bin 838 adede ulaştı. Geçen yılın ilk 7 aylık dönemine göre yüzde 4 azalan otomobil üretimi ise 521 bin 447 adet olarak gerçekleşti. Yılın ilk 7 ayında üretim ticari araç grubunda yüzde 11 ve hafif ticari araç grubunda yüzde 14 artarken, ağır ticari araç grubunda yüzde 9 geriledi. Yılın ilk 7 ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre, toplam otomotiv ihracatı adet bazında yüzde 9 artarken, otomobil ihracatı ise yüzde 5 azaldı. Bu dönemde, toplam ihracat 630 bin 992 adet, otomobil ihracatı ise 361 bin 36 adet düzeyinde gerçekleşti.