Erhan Erkut

Times Higher Education’ın (THE) 2016 dünya üniversiteleri sıralamasını gördükten sonra şöyle yazmıştım “Görünen o ki, 2016’dan sonra üniversitelerimiz THE dünya üniversiteleri sıralamasında yukarılara tırmanmakta zorlanacaklar ve belki de sadece yöresel sıralamalarda veya genç üniversite sıralamalarında kendilerine üst sıralarda yer bulabilecekler.” Maalesef böyle oldu ve son THE dünya sıralamasında ilk 300’e giren üniversitemiz yoktu.

Bu yazıda yöresel bir sıralama olan “Asya Üniversiteleri” sıralamasındaki ilk 300 üniversiteye odaklanacağım. Dünyanın en iyi üniversitelerinin Kuzey Amerika ve Avrupa’da olduğunu göz önünde bulundurursak bunu (Çin’i dışarıda tutarak) bir “ikinci lig” sıralaması olarak değerlendirmek pek yanlış olmaz.

Asya Sıralamaları

İlk 300’e giren üniversite sayısına göre ilk 10 ülke sıralaması şöyle oluştu:

Çin kanımca artık birinci ligde ve Asya’nın tartışılmaz lideri. Çin’i Hindistan ve Güney Kore’nin takip etmesi şaşırtıcı olmayabilir ama birçok okuyucu İran’ın (Japonya’nın önünde) 4. sırada olmasını sürpriz olarak değerlendirebilirler. Türkiye’nin ise ilk 300’e İran’ın yarısı kadar bile üniversite sokamamış olması ve Suudi Arabistan ile Malezya’ya (averajla bile olsa) geçilmesi tabii ki üzücü.

Türk Üniversiteleri

Asya Üniversiteleri sıralamasında ilk 300’e giren Türk üniversitelerinin karnesi şöyle:

TABLODAKİ BEŞ KRİTER VE AĞIRLIKLARI ŞÖYLE:

1) araştırma kalitesi %30

2) endüstri iş birlikleri %10

3) uluslararasılaşma %7,5

4) araştırma iklimi %28

5) öğretim %24,5 (Bu kriterlerin alt kırılımları için THE sitesine bakabilirsiniz.)

Görüldüğü gibi Asya sıralamasında bile ilk 100’e sadece 4 üniversite, ilk 200’e ise sadece 6 üniversite sokabilmişiz.

En iyi olduğumuz kriter ortalama 72,9 puan ile endüstri iş birlikleri. Bundan sonra 61,4 puan ile araştırma kalitesi geliyor. En başarısız olduğumuz kriter ise 33,3 puan ortalaması ile öğretim. Görünen o ki üniversitelerimiz eğitim ile değil de araştırma ile sıralamalarda kendilerine yer bulabiliyorlar.

Listedeki 11 üniversitenin yarısından fazlasının vakıf üniversitesi olduğunu belirtmekte yarar görüyorum. Anlı şanlı devlet üniversitelerimiz (İstanbul, Ankara, İzmir) nerede? Asya sıralamasında bile en eski ve köklü üniversitelerimizin ilk 300’e girememesi üzücü değil mi?

Büyüklük?

Bu sıralamada bana en ilginç gelen şeylerden birisi epey küçük üniversitelerin sıralamaya girebilmiş olması oldu. Örneğin sadece 3.700 öğrenci ve 188 akademisyen ile ikinci sırada olan Sabancı ile 4.800 öğrenci ve 182 akademisyen ile ilk 300’e girmeyi başaran Kadir Has’ın bu sıralamalara önem veren tüm üniversiteler tarafından incelenmesi gerektiğini düşünüyorum. Bu üniversitelerin neleri doğru yaptığı belirlenebilirse üniversitelerimiz dünya sıralamalarında daha yukarılara çıkmanın yolunu bulabilirler.

Ne yapmalı?

Üniversitelerimizin dünya sıralamalarında yukarılara çıkmasının yolu araştırma çıktılarını yukarıya çekmektir ve bunun nasıl yapılacağı bellidir: İyi araştırmacıları işe alıp onlara araştırmaya uygun şartları sağlamak ve kariyerlerini hedefler doğrultusunda yönetmek. Üniversitelerimizin bütçesi sıralamanın en üzerindeki üniversitelerin bütçesine kıyasla çok düşük seviyelerdedir. Eğer bir veya birkaç üniversitemizi dünya ligine sokacak isek çok farklı bütçeler ile planlama yapmak gerekir. Parayı vermeden düdüğü çalamayız.